દેશના ISRO મિશનમાં ક્રાંતિકારી યોગદાન આપનાર ભારતીય અવકાશ કાર્યક્રમના પિતા વિક્રમ સારાભાઈની આજે જન્મજયંતિ છે. ચાલો આજે જાણીએ તેમની સાથે જોડાયેલી કેટલીક ખાસ વાતો.
હાઈલાઈટ્સ :
- વિક્રમ સારાભાઈની આજે જન્મજયંતિ
- વિક્રમ સારાભાઈ એક પ્રતિષ્ઠિત ભૌગોલિક વૈજ્ઞાનિક અને ખગોળશાસ્ત્રી હતા
- વિક્રમ સારાભાઈએ કેમ્બ્રિજ યુનિવર્સિટીની સેન્ટ જોન્સ કોલેજમાંથી અભ્યાસ પૂર્ણ કર્યું
- ડૉ. વિક્રમ સારાભાઇએ નવેમ્બર 1947માં અમદાવાદમાં ભૌતિક સંશોધન પ્રયોગશાળાની સ્થાપના કરી
- સારાભાઈએ અમદાવાદમાં સ્પેસ એપ્લિકેશન સેન્ટરની પણ સ્થાપના કરી હતી
- ડૉ. વિક્રમ સારાભાઇએ ઈસરોનો પાયો નાખ્યો હતો
દેશમાં ISRO મિશનની શરૂઆત કરનાર વિક્રમ સારાભાઈનો જન્મ 12 ઓગસ્ટ 1919ના રોજ થયો હતો. વિક્રમ સારાભાઈ એક પ્રતિષ્ઠિત ભૌગોલિક વૈજ્ઞાનિક અને ખગોળશાસ્ત્રી હતા, જેમણે ભારતના અવકાશ સંશોધન અને અણુ ઊર્જાને આગળ વધારવામાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવી છે. આવી સ્થિતિમાં ચાલો આજે જાણીએ તેમના જીવન સાથે જોડાયેલી ખાસ વાતો.
કેમ્બ્રિજ યુનિવર્સિટીમાં અભ્યાસ કર્યો
વિક્રમ સારાભાઈનો જન્મ અમદાવાદના એક પ્રતિષ્ઠિત વેપારી પરિવારમાં થયો હતો. તેમનું પ્રાથમિક શિક્ષણ ભારતમાં થયું, ત્યારબાદ તેમણે કેમ્બ્રિજ યુનિવર્સિટીની સેન્ટ જોન્સ કોલેજમાંથી અભ્યાસ પૂર્ણ કર્યો. ત્યાં તેમણે ડોક્ટરેટની ડિગ્રી લીધી અને કોસ્મિક રે સંશોધનમાં યોગદાન આપ્યું.
લગ્નમાં પરિવારજનો પણ આવ્યા ન હતા
વર્ષ 1942 માં, વિક્રમ સારાભાઈએ મૃણાલિની સાથે લગ્ન કર્યા, જે એક કુશળ ક્લાસિકલ ડાન્સર હતી. વાસ્તવમાં, તે સમયે ભારત છોડો આંદોલન ચાલી રહ્યું હતું, જેના કારણે તેમનો પરિવાર તેમના લગ્નમાં સામેલ ન થઈ શક્યો. તેમને બે બાળકો હતા, તેમની પુત્રીએ એન્જિનિયરિંગના ક્ષેત્રમાં તેની કારકિર્દી બનાવી હતી જ્યારે તેના પુત્રએ વિજ્ઞાનના ક્ષેત્રમાં તેની કારકિર્દી બનાવી હતી.
ઈસરોનો પાયો નાખ્યો હતો
યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સથી ભારત પરત આવ્યા પછી, ડૉ. વિક્રમ સારાભાઇએ નવેમ્બર 1947માં અમદાવાદમાં ભૌતિક સંશોધન પ્રયોગશાળા (PRL)ની સ્થાપના કરી. શરૂઆતમાં પીઆરએલએ સંશોધન પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કર્યું, પછી વિક્રમ સારાભાઈના ઘરેથી પીછેહઠ શરૂ કરવામાં આવી. જેમણે ભારતીય અવકાશ સંશોધન સંસ્થાનો પાયો નાખ્યો હતો.
અવકાશમાં મહત્વપૂર્ણ યોગદાન
સારાભાઈએ અમદાવાદમાં સ્પેસ એપ્લિકેશન સેન્ટરની પણ સ્થાપના કરી. જે ભારતના અવકાશ કાર્યક્રમ માટે મહત્વની ક્ષણ હતી. તેમના પ્રયાસોએ ભારતના પ્રથમ કૃત્રિમ ઉપગ્રહ આર્યભટ્ટને વિકસાવવામાં પણ મહત્વની ભૂમિકા ભજવી હતી. જે તેમના મૃત્યુના ચાર વર્ષ બાદ શરૂ કરવામાં આવી હતી.
ચંદ્રયાન 2 લેન્ડરમાં નામ
વિક્રમ સારાભાઈનો વારસો તેમના નામના વિવિધ સન્માનો દ્વારા ચાલુ રહે છે. ભારતના ચંદ્રયાન મિશન-2ના લેન્ડરનું નામ વિક્રમ છે. તેમના 100મા જન્મદિવસ પર, ISRO એ એસ્ટ્રોનોટિકલ ટેકનોલોજી અને સંશોધનમાં વિક્રમ સારાભાઈ જર્નાલિઝમ એવોર્ડની સ્થાપના કરી.
