હેડલાઈન :

• ISRO આજે ભરશે વધુ એક અવકાશી ઉડાન
• ઈસરો આજે Spadex મિશન આજે લોન્ય કરાશે
• સ્પેસ ડોકિંગ એક્સપેરિમેન્ટ SPADEX મિશન લોન્ચ કરશે
• SPADEX માં ચેઝર અને ટાર્ગેટ નામના બે ઉપગ્રહો હશે
• આંધ્રપ્રદેશના શ્રીહરિકોટાથી રાત્રે 09:58 વાગ્યે કરાશે પ્રક્ષેપણ
• ISROના સ્થાપક ડો.વિક્રમ સારાભાઈની  આજે પુણ્યતિથિ

ઈન્ડિયન સ્પેસ રિસર્ચ ઓર્ગેનાઈઝેશન ISRO આજે 30 ડિસેમ્બરે તેનું સ્પેસ ડોકિંગ એક્સપેરિમેન્ટ SPADEX મિશન લોન્ચ કરશે,જેમાં ચેઝર અને ટાર્ગેટ નામના બે ઉપગ્રહો હશે.

આ મિશન ધ્રુવીય સેટેલાઇટ લોન્ચ વ્હીકલ PSLV-C60 રોકેટ દ્વારા શ્રીહરિકોટા આંધ્રપ્રદેશથી ભારતીય સમય અનુસાર રાત્રે 09:58 વાગ્યે લોન્ચ કરવામાં આવશે.ISRO આ મહત્વપૂર્ણ મિશનના પ્રક્ષેપણને લાઈવ સ્ટ્રીમ કરશે, જેથી લોકો તેને લાઈવ જોઈ શકે.આ મિશન ભારતના સ્પેસ પ્રોગ્રામ માટે એક મહત્વપૂર્ણ પગલું છે,કારણ કે ભારત અમેરિકા,રશિયા અને ચીનની વિશેષ ક્લબમાં સામેલ થશે

ભારતીય સ્પેસ રિસર્ચ ઓર્ગેનાઈઝેશન ISROના સ્થાપક મૂળ ગુજરાતી ડો.વિક્રમ સારાભાઈની આજે પુણ્યતિથિ છે.તેમનુ અવસાન 30 ડિસેમ્બર 1971ના રોજ થયુ હતુ ઈસરોની સ્થાપના એ તેમની સૌથી મોટી સિદ્ધિ ગણાય છે.કારણ કે ઈસરોએ અનેક પ્રક્ષેપણ કરીને વિશ્વમાં ભારતનો ડંકો વગાડ્યો છે.જેમાં ચંદ્રયાન-3 એ ગણમાન્ય છે.તો આજે તેમની પુણ્યતિથિએ ISRO વધુ એક આકાશી ઉડાન ભરવા જઈ રહ્યુ છે.આજે Spadex નું લોન્ચિંગ થશે ત્યારે ભારત અમેરિકા,રશિયા અને ચીનની વિશેષ ક્લબમાં સામેલ થશે.વિશ્વના ફક્ત ત્રણ દેશો અમેરિકા,રશિયા અને ચીન તેમના બે અવકાશયાન અથવા ઉપગ્રહોને અવકાશમાં ડોક કરવાની ક્ષમતા ધરાવે છે.હવે આજે ભારત આ ક્ષમતા હાંસલ કરનાર ચોથો દેશ બની જશે.

ઈન્ડિયન સ્પેસ રિસર્ચ ઓર્ગેનાઈઝેશન ISRO સ્પેસ સેક્ટરમાં બીજી મોટી છલાંગ લગાવવા માટે તૈયાર છે ISRO સોમવારે રાત્રે 9:58 વાગ્યે શ્રીહરિકોટામાં સતીશ ધવન સ્પેસ સેન્ટર (SDSC) SHAR થી સ્પેસ ડોકીંગ એક્સપેરીમેન્ટ SPADEX લોન્ચ કરશે.સ્પેડેક્સ PSLV-C60 દ્વારા લોન્ચ કરવામાં આવશે.આ મિશનની સફળતા બાદ ભારત અમેરિકા,રશિયા અને ચીન જેવા વિશ્વના પસંદગીના દેશોની વિશેષ ક્લબમાં સામેલ થશે.માત્ર આ દેશોમાં જ હાલમાં બાહ્ય અવકાશમાં બે અવકાશયાન અથવા ઉપગ્રહોને ડોક અને અનડોક કરવાની ક્ષમતા છે.આ વર્ષનું ISROનું આ છેલ્લું મિશન છે.તેની સફળતા ભારતીય સ્પેસ સેન્ટર અને માનવ અવકાશ ઉડાન માટે મહત્વપૂર્ણ સાબિત થશે.

ISRO અનુસાર Spadex મિશનનો ઉદ્દેશ અવકાશમાં અવકાશયાનને ડોક કરવા એટલે કે એક યાનને બીજા યાન સાથે જોડવા અને પૂર્વવત્ કરવા અવકાશમાં જોડાયેલા બે યાનને અલગ કરવા માટે જરૂરી ટેક્નોલોજી વિકસાવવા અને તેનું પ્રદર્શન કરવાનો છે.સ્પેડેક્સ મિશન પીએસએલવી દ્વારા લોન્ચ કરાયેલા બે નાના અવકાશયાનનો ઉપયોગ કરીને ઇન-સ્પેસ ડોકીંગનું નિદર્શન કરવા માટે ખર્ચ-અસરકારક ટેકનોલોજી નિદર્શન મિશન છે.જ્યારે વહેંચાયેલ મિશન ઉદ્દેશ્યો હાંસલ કરવા માટે બહુવિધ રોકેટ લોન્ચ કરવાની જરૂર હોય ત્યારે અવકાશમાં ડોકીંગ ટેકનોલોજીની જરૂર પડે છે.

ગોળાકાર ભ્રમણકક્ષામાં પ્રક્ષેપિત કર્યા પછી,બંને અવકાશયાન 24 કલાકમાં લગભગ 20 કિમીનું અંતર હશે.આ પછી ડોકીંગ અને અનડોકીંગ પ્રક્રિયા શરૂ થશે.ઓનબોર્ડ પ્રોપલ્શનનો ઉપયોગ કરીને લક્ષ્ય ધીમે ધીમે 10-20 કિમીનું આંતર-ઉપગ્રહ વિભાજન હાંસલ કરશે.આ દૂરના એન્કાઉન્ટર તબક્કા તરીકે ઓળખાય છે.ત્યારબાદ ચેઝર લક્ષ્ય સુધી પહોંચશે.અંતર ધીમે ધીમે ઘટીને 5 કિમી,1.5 કિમી,500 મીટર,225 મીટર,15 મીટર અને 3 મીટર થઈ જશે જ્યાં ડોકીંગ થશે.એકવાર ડોક થઈ ગયા પછી,મિશન પેલોડ કામગીરી માટે તેમને અનડોક કરતા પહેલા અવકાશયાન વચ્ચે પાવર ટ્રાન્સફર કરશે.તેથી એક જરૂરિયાત છે

ISRO અનુસાર જ્યારે અવકાશમાં બહુવિધ વસ્તુઓ હોય અને તેમને એકસાથે લાવવાની જરૂર હોય ત્યારે ડોકીંગ કરવામાં આવે છે.ડોકીંગ એ પ્રક્રિયા છે જેના દ્વારા બે અવકાશ પદાર્થો એક સાથે આવે છે અને જોડાય છે. ડોકીંગની ઘણી પદ્ધતિઓ છે.ઇન્ટરનેશનલ સ્પેસ સ્ટેશન પર ક્રૂ ડોક કરે છે.દબાણને સમાન બનાવો અને ક્રૂ સભ્યોને સ્થાનાંતરિત કરો.

મિશનની સફળતા ભારત માટે તેનું પોતાનું સ્પેસ સ્ટેશન અને ચંદ્રયાન-4 જેવી માનવ અવકાશ ઉડાન સ્થાપિત કરવા માટે મહત્વપૂર્ણ છે.આ સેટેલાઇટ રિપેર,રિફ્યુઅલિંગ,કાટમાળ હટાવવા અને અન્ય પ્રયોગો માટે આધાર તૈયાર કરશે.પીછો કરનાર લક્ષ્યનો પીછો કરે છે જ્યારે બંને પૃથ્વીની પ્રદક્ષિણા ખૂબ જ ઝડપે અને ઝડપથી ડોક કરે છે.બંને અવકાશયાનને 229 ટન PSLV-C60 થી 470 કિમી ઉપર નીચા ગોળાકાર ભ્રમણકક્ષામાં છોડવામાં આવશે.બંને યાનનો ઝોક પૃથ્વી તરફ 55 ડિગ્રી રહેશે. તેમનું સ્થાનિક સમય ચક્ર લગભગ 66 દિવસનું હશે.

SORCE : અમર ઉજાલા