મધ્યપ્રદેશ હાઈકોર્ટની ઈન્દોર બેંચના આદેશ પર, ધારની ઐતિહાસિક ભોજશાળામાં ભારતીય પુરાતત્વ સર્વેક્ષણ (ASI) વિભાગનું સર્વે સોમવારે 18મા દિવસે પણ ચાલુ રહ્યું. દિલ્હી અને ભોપાલના 19 અધિકારીઓની ટીમ 33 મજૂરો સાથે સવારે 8 વાગ્યે ભોજશાળા પરિસરમાં પહોંચી હતી અને સાંજે 5 વાગ્યે બહાર આવી હતી. આ સમયગાળા દરમિયાન, ટીમે વૈજ્ઞાનિક પદ્ધતિઓનો ઉપયોગ કરીને આધુનિક સાધનોનો ઉપયોગ કરીને લગભગ નવ કલાક કામ કર્યું હતું. ગોપાલ શર્મા, હિંદુ તરફથી આશિષ ગોયલ અને મુસ્લિમ પક્ષ તરફથી અબ્દુલ સમદ ખાન પણ સર્વે ટીમ સાથે હાજર હતા.
સોમવારે ભોજશાળામાં ગર્ભગૃહમાં હવન કુંડ પાસે માટી હટાવવાની કામગીરી કરવામાં આવી હતી. બેન્ક્વેટ હોલની અંદર પત્થરોનું બ્રશિંગ કરવામાં આવ્યું હતું અને તેની આસપાસની માટી હટાવીને ફોટોગ્રાફ્સ લેવામાં આવ્યા હતા. સર્વે ટીમે ભોજશાળામાં 14 ખાડાઓ ઓળખી કાઢ્યા છે. આ પૈકી સાત સ્થળોએ ખોદકામ ચાલુ રાખવામાં આવ્યું હતું. આ ઉપરાંત ભોજશાળા સંકુલ પાસે આવેલા અકાલ કુઈયાની પણ માપણી કરવામાં આવી હતી.
સર્વેનો 18મો દિવસ પૂરો થયા બાદ હિન્દુ પક્ષના ગોપાલ શર્માએ મીડિયાને જણાવ્યું કે આજે સર્વેનો 18મો દિવસ છે અને કામ ચાલી રહ્યું છે. સમય જતાં અમે નિર્ણાયક ભૂમિકા પર પહોંચીશું. જે ઉદ્દેશ્યો માટે આ અરજી દાખલ કરવામાં આવી હતી તે ફળદાયી સાબિત થશે. સર્વે ટીમે અકાલ કુઇયાની માપણી કરી છે. ચોક્કસપણે આ સરસ્વતી કુવા અકાલ કુઇયા રાજા ભોજન દ્વારા સ્થાપિત છે. રાજા ભોજ દ્વારા લખાયેલા ચારુ ચાર્ય નામના પુસ્તકમાં ઉલ્લેખ છે કે આર્યાવ્રત દરમિયાન જ્યાં જ્યાં ગુરુકુલ હતા ત્યાં સાત સ્થળોએ આહવાન કરીને સરસ્વતી કુવાઓની સ્થાપના કરવામાં આવી હતી. વિદ્યાર્થીઓના જ્ઞાનમાં વધારો કરવા અને તેમની બુદ્ધિને તેજ બનાવવા માટે, તેમને આ પાણીનું સેવન કરાવવામાં આવ્યું, જે તેમની બુદ્ધિને તેજ બનાવે છે.
હિન્દુ પક્ષના ગોપાલ શર્માએ કહ્યું કે ભોજશાળા સંકુલની નજીક સ્થિત અકાલ કુઇયાની આસપાસ વધુ ટીમો તૈનાત કરવામાં આવી હતી. ત્યાં એક સર્વે કરવામાં આવ્યો હતો. ટીમના સભ્યો પણ અંદર આવી ગયા. તેમણે કહ્યું કે જૂના લોકોએ જોયું છે કે સરસ્વતી કૂવો હાલની સ્થિતિમાં કેદમાં છે. તેનો રસ્તો બે ગુંબજ વચ્ચેથી પસાર થતો હતો. સાત ફૂટ નીચે, 14 કોણીય અકાલ કુઈયા છે, જેને હાલમાં અકાલ કુઈયા કહેવામાં આવે છે. વાસ્તવમાં તે પાતાળગંગા સરસ્વતી રૂપ તરીકે જાણીતી હતી. સીડીઓ દ્વારા નીચે જવા માટે વપરાય છે. દક્ષિણ બાજુથી તેને દાખલ કરવા માટે વપરાય છે. તો ઉત્તર દિવાલ પર ભગવાન ગણેશની આકૃતિ છે. આ વાતનો ઉલ્લેખ હરિભાઈ વાકન કર દ્વારા તેમના પુસ્તકમાં કરવામાં આવ્યો છે.
સર્વે પર પ્રતિબંધ મૂકવાની માગણી કરતી મુસ્લિમ પક્ષે કોર્ટમાં કરેલી અરજી અંગે ગોપાલ શર્માએ કહ્યું કે આ તેમની કટ્ટરતા છે. આ તેમની માનસિકતા છે, જેની પાસે સંપત્તિ નથી તે જ અટકે છે. અમે પોતે સર્વે માટે ગયા હતા કે મંદિર હોય તો અમને આપો અને મસ્જિદ હોય તો તેમને આપો. ચોક્કસપણે સત્ય બહાર આવશે, જેમ અયોધ્યા, મથુરા, કાશીનું સત્ય બહાર આવ્યું છે. બેન્ક્વેટ હોલનું ટાઇટલ પણ બદલાશે. ભોજશાળા શારદા સદન અને સરસ્વતી કંઠભરણ તરીકે જાણીતી હતી. આ સર્વે પછી તે તેનું ગૌરવ પાછું મેળવશે.
718 વર્ષ પછી હિન્દુઓ માટે તાળા ખોલવામાં આવ્યા
718 વર્ષ પછી, 8 એપ્રિલ 2003ના રોજ ભોજશાળાના તાળા હિન્દુઓ માટે ખોલવામાં આવ્યા હતા. 1305માં અલાઉદ્દીન ખિલજીએ અહીં હુમલો કર્યો હતો, ત્યારથી પૂજા બંધ થઈ ગઈ હતી, પરંતુ લાંબા સંઘર્ષ બાદ 08 એપ્રિલ 2003ના રોજ હિન્દુઓને પૂજા કરવાનો અધિકાર મળ્યો હતો.
