મોદીએ હમણાં જ ઇટાલીમાં G7 સમિટમાં હાજરી આપી હતી, જ્યાં તેઓ યુક્રેનના પ્રમુખ ઝેલેન્સકી સહિત અનેક નેતાઓને મળ્યા હતા; પુતિન સાથેની ચર્ચામાં મોદી રશિયા-યુક્રેન સંઘર્ષને ઉકેલવામાં મોટી ભૂમિકા ભજવી શકે છે.

મોદીના આ પ્રવાસ પર માત્ર ભારત અને રશિયા જ નહીં પરંતુ G7 દેશો, નાટો, યુએન અને યુરોપિયન યુનિયનના નેતાઓ પણ નજર રાખી રહ્યા છે.

હાઈલાઈટ્સ

• વડાપ્રધાન આજથી 2 દિવસ રશિયાના પ્રવાસે
• વડાપ્રધાન મોદી રશિયાના પ્રવાશે જવા થયા રવાના
• મોદીનો આ પ્રવાસ છે ખાસ
• મોદીના પ્રવાસને લઈને G7 દેશો, નાટો, યુએનના નેતાઓની નજર

વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી આજે બે દિવસ માટે રશિયા જવા રવાના થયા છે. નિઃશંકપણે, માત્ર ભારત અને રશિયા જ નહીં પરંતુ G7 દેશો, નાટો, યુએન અને યુરોપિયન યુનિયનના નેતાઓ પણ મોદીની આ મુલાકાત પર નજર રાખી રહ્યા છે. આજે મોદી વૈશ્વિક નેતાનો દરજ્જો ભોગવે છે. તેમની વાતો અને નીતિઓને ગંભીરતાથી સાંભળવામાં આવે છે અને જોવામાં આવે છે. તેથી, માત્ર દ્વિપક્ષીય જ નહીં, વર્તમાન વૈશ્વિક સંજોગોના સંદર્ભમાં મોદીની રશિયાની મુલાકાત વિશેષ મહત્વ ધરાવે છે.

માત્ર ભારતના સંદર્ભની વાત કરીએ તો મોદી મોસ્કોને S400 મિસાઈલ સિસ્ટમની સપ્લાયની વાત કરી શકે છે. ભારતે રશિયા પાસેથી આવી પાંચ મિસાઈલ સિસ્ટમ ખરીદવાનો કરાર કર્યો છે. રશિયાએ અત્યાર સુધીમાં માત્ર બે જ મોકલ્યા છે, બાકીના ત્રણ મોકલવામાં યુક્રેન યુદ્ધના કારણે વિલંબ થઈ રહ્યો છે. સંભવતઃ તેઓ 2025 સુધીમાં જ ભારતમાં ઉપલબ્ધ થશે.

રશિયાની સેનામાં ભારતીયો ફસાયેલા હોવા અંગે મોદી પુતિન સાથે વાત કરી શકે છે. માનવ તસ્કરી કરતી ટોળકીની જાળમાં ફસાઈને, લગભગ 20 ભારતીયોને અજાણતાં જ રશિયન સેનામાં જોડાવા અને યુક્રેન સામે લડવાની ફરજ પડી હતી. તેમાંથી બે આ લડાઈમાં જીવ ગુમાવ્યા છે. બાકીના 18માંથી 10 ઘરે પરત ફર્યા છે. બાકીના ભારતીય ‘સૈનિકો’ પણ સુરક્ષિત પરત ફરવા અંગે વાતચીત થઈ શકે છે. અસ્તાનામાં ચાલી રહેલી શાંઘાઈ કોઓપરેશન સમિટમાં ભારતના વિદેશ મંત્રી જયશંકરે પોતે આ વિષય પર વાત કરી છે.

મોસ્કોમાં રશિયાના રાષ્ટ્રપતિ વ્લાદિમીર પુતિન સાથે મોદીની વાતચીતને બંને દેશો વચ્ચેના પરંપરાગત સંબંધોને મજબૂત બનાવવા માટે એક સીમાચિહ્ન માનવામાં આવી રહ્યું છે. પુતિન સાથે અગાઉની સીધી વાતચીતને ત્રણ વર્ષ થયા છે. એવું કહી શકાય કે રશિયા-યુક્રેન સંઘર્ષ શરૂ થયા બાદ બંને પહેલીવાર સામ-સામે વાતચીત કરવા જઈ રહ્યા છે.

ભારત અને રશિયા તેમના દ્વિપક્ષીય વેપારને $10 બિલિયનથી વધુ વધારવા માટે દાયકાઓથી પ્રયાસ કરી રહ્યા છે; દરમિયાન, નવી દિલ્હીએ રશિયન ક્રૂડ ઓઈલ ખરીદવાનું શરૂ કર્યું ત્યારથી તે $65 બિલિયનના અભૂતપૂર્વ સ્તરે પહોંચી ગયું છે. એમાં પણ કોઈ શંકા નથી કે ભારતીય જાહેર અને ખાનગી ક્ષેત્રની કંપનીઓની નજર રશિયન હાઈડ્રોકાર્બન ક્ષેત્ર પર છે. આ કંપનીઓએ કેટલાક ક્ષેત્રોમાં સફળતાપૂર્વક પ્રવેશ પણ કર્યો છે અને આ પરસ્પર લાભદાયી છે.

મોદીની રશિયાની મુલાકાતના વૈશ્વિક સંદર્ભ પર પૂર્વ રાજદૂત અનિલ ત્રિગુણાયતનું કહેવું છે કે મોસ્કો અને નવી દિલ્હી ચીન સાથે સંબંધિત મુદ્દાઓ પર સતત અને ખુલ્લેઆમ ચર્ચા કરે છે. વધુ મહત્ત્વની વાત એ છે કે રશિયા બ્રિક્સ સમિટનું અધ્યક્ષ છે. ત્રિગુનાયત કહે છે કે મોદી હમણાં જ ઇટાલીમાં G7 સમિટમાં ગયા હતા, જ્યાં તેઓ યુક્રેનના પ્રમુખ ઝેલેન્સકી સહિત અનેક નેતાઓને મળ્યા હતા; પુતિન સાથેની ચર્ચામાં મોદી રશિયા-યુક્રેન સંઘર્ષને ઉકેલવામાં મોટી ભૂમિકા ભજવી શકે છે.

આ સાથે, નવી દિલ્હી, તેના ‘વસુધૈવ કુટુંબકમ’ની ફિલસૂફી અને વિશ્વ ભાઈચારાના મંત્રને અનુસરીને, તેના રાષ્ટ્રીય હિતોની સાથે-સાથે અવિકસિત અને વિકાસશીલ દેશોના વંચિત વૈશ્વિક સમુદાયને જોખમમાં મૂકતા સંકટને દૂર કરવાના માર્ગો શોધવાની પણ જરૂર છે વિશ્વની ત્રણ-ચતુર્થાંશ વસ્તીને અસર કરે છે.

બંને દેશો વચ્ચેના વેપારની વાત કરીએ તો, ભારત અને રશિયા તેમના દ્વિપક્ષીય વેપારને 10 અબજ ડોલરથી વધુ વધારવા માટે ઘણા દાયકાઓથી પ્રયાસ કરી રહ્યા છે; દરમિયાન, નવી દિલ્હીએ રશિયન ક્રૂડ ઓઈલ ખરીદવાનું શરૂ કર્યું ત્યારથી તે $65 બિલિયનના અભૂતપૂર્વ સ્તરે પહોંચી ગયું છે. એમાં પણ કોઈ શંકા નથી કે ભારતીય જાહેર અને ખાનગી ક્ષેત્રની કંપનીઓની નજર રશિયન હાઈડ્રોકાર્બન ક્ષેત્ર પર છે. આ કંપનીઓએ કેટલાક ક્ષેત્રોમાં સફળતાપૂર્વક પ્રવેશ પણ કર્યો છે અને આ પરસ્પર લાભદાયી છે. મોદી તેમની મુલાકાત દરમિયાન રશિયન પાઇપલાઇન પર પણ ચર્ચા કરી શકે છે. આ યોગ્ય સમય પણ છે, કારણ કે જ્યારે મોસ્કો તેની ‘એક્ટ એશિયા’ અને યુરેશિયા નીતિઓમાં સુધારો કરી રહ્યું છે, ત્યારે ભારત પણ તેની બહુ-આયામી નીતિ સાથે આગળ વધી રહ્યું છે.