હેડલાઈન :

• બુલડોઝર કાર્યવાહી પર સુપ્રીમ કોર્ટનો મહત્વનો નિર્ણય
• વહીવટીતંત્ર વ્યક્તિને દોષિત ઠેરવ્યા વિના ઘર તોડી શકે નહીં
• એક વ્યક્તિએ કરેલા ગુના માટે સમગ્ર પરિવારને સજા ન થવી જોઈએ
• કોઈ અધિકારી મનસ્વી રીતે મિલકત તોડી પાડશે તો તે જવાબદાર રહેશે’
• બે જજની બેન્ચે રાજ્યોને ત્રણ મહિનામાં પોર્ટલ બનાવવાનો આદેશ કર્યો

દેશભરમાં ચાલતી બુલડોઝર કાર્યવોહી પર સુપ્રીમ કોર્ટની ખંડપીઠે મહત્વનો નિર્ણય આપ્યો છે.જેમાં કહ્યુ કે ગુનાની સજા ઘર તોડવાની નથી કારણ તે આરોપીના સમગ્ર પરિવારન થવા જોઈએ નહી.

સુપ્રીમ કોર્ટે દેશભરમાં ચાલી રહેલી બુલડોઝરની કાર્યવાહી અંગે માર્ગદર્શિકા જાહેર કરી છે.જસ્ટિસ બી.આર. ગવઈની આગેવાની હેઠળની બેન્ચે માર્ગદર્શિકા જારી કરતાં કહ્યું કે જો કોઈ આરોપી અથવા દોષિતનું ઘર કાયદાની પ્રક્રિયાને અનુસર્યા વિના તોડી પાડવામાં આવે છે,તો તેના પરિવારને વળતરનો હકદાર રહેશે.

આ ઉપરાંત મનસ્વી રીતે કે ગેરકાયદેસર રીતે કામ કરતા અધિકારીઓ સામે પણ કાર્યવાહી કરવામાં આવશે.સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું કે કાર્યપાલિકા ન્યાયાધીશ બનીને આરોપીની સંપત્તિને તોડી પાડવાનો નિર્ણય લઈ શકે નહીં.ન્યાય આપવાનું કામ ન્યાયતંત્રનું છે.કારોબારી ન્યાયતંત્રનું સ્થાન લઈ શકે નહીં.કોર્ટે કહ્યું કે કોઈનું ઘર તેની આશા છે. દરેક વ્યક્તિનું સપનું હોય છે કે તેનો આશ્રય ક્યારેય છીનવાઈ ન જાય અને દરેક વ્યક્તિનું સપનું હોય છે કે તેને આશ્રય મળવો જોઈએ.

– અપરાધ સાબિત કરવા માટે પૂર્વે નિર્ણય ન લો
કોર્ટે કહ્યું કે અમારી સમક્ષ પ્રશ્ન એ છે કે શું કાર્યપાલક એવા વ્યક્તિની આશ્રય છીનવી શકે છે જેના પર ગુનાનો આરોપ છે.કોર્ટે કહ્યું કે આ મામલે તમામ પક્ષકારોને સાંભળ્યા બાદ અમે આદેશ જારી કરી રહ્યા છીએ,જેના માટે અમે સુપ્રીમ કોર્ટના અગાઉના ઘણા નિર્ણયો પર પણ વિચાર કર્યો છે.કોર્ટે કહ્યું કે રાજ્યમાં કાયદો અને વ્યવસ્થા જાળવવાની જવાબદારી રાજ્ય સરકારની છે અને રાજ્યમાં કાયદાનું શાસન હોવું જોઈએ.કોર્ટે કહ્યું કે સત્તાના વિભાજનની સાથે અમે એ વાત પર પણ ધ્યાન આપ્યું છે કે કાર્યકારી અને ન્યાયિક વર્ગે પોતપોતાના ક્ષેત્રમાં કેવી રીતે કામ કરવું જોઈએ.

– પોતાની મનસ્વી રીતે મકાનો તોડી શકાય નહી
કોર્ટે કહ્યું કે અમે બંધારણ હેઠળ બાંયધરી આપેલા અધિકારો પર વિચાર કર્યો છે જે રાજ્યની મનસ્વી કાર્યવાહીથી વ્યક્તિઓને રક્ષણ આપે છે.કોર્ટે કહ્યું કે કાયદાનું શાસન એ સુનિશ્ચિત કરવા માટે માળખું પૂરું પાડે છે કે વ્યક્તિઓ જાણે છે કે તેમની મિલકત મનસ્વી રીતે છીનવી લેવામાં આવશે નહીં.કોર્ટે એમ પણ પૂછ્યું કે શું કાયદાની યોગ્ય પ્રક્રિયાને અનુસર્યા વિના આરોપી અથવા ગુનો કરવા માટે દોષિત વ્યક્તિઓની મિલકત તોડી શકાય છે.અમે ફોજદારી ન્યાય પ્રણાલીમાં નિષ્પક્ષતાના મુદ્દાઓ પર વિચાર કર્યો છે અને આરોપીના કેસમાં પૂર્વગ્રહ રાખી શકાય નહીં.કોર્ટે કહ્યું કે કાયદાનું શાસન લોકશાહી સરકારનો પાયો છે.આ મુદ્દો ફોજદારી ન્યાય પ્રણાલીમાં નિષ્પક્ષતા સાથે સંબંધિત છે,જે સુનિશ્ચિત કરે છે કે કાનૂની પ્રક્રિયા આરોપીને દોષિત ઠેરવવામાં આવે તે પહેલાં તેના અપરાધને પૂર્વગ્રહ કરતી નથી.

– સમગ્ર પરિવારને ગુનાની સજા ન થવી જોઈએ
બુલડોઝરની કાર્યવાહી પર સુપ્રીમ કોર્ટે એમ પણ કહ્યું કે તમે તેના કારણે આરોપીના સમગ્ર પરિવારને પરેશાન ન કરી શકો.કોર્ટે એ પણ સ્પષ્ટ કર્યું કે અમારો નિર્ણય કોઈ એક રાજ્ય માટે નથી,પરંતુ સમગ્ર દેશ માટે છે.આ માટે સમગ્ર કાયદાકીય પ્રક્રિયાને અનુસરવી પડશે.જસ્ટિસ બીઆર ગવઈ અને કેવી વિશ્વનાથનની બેન્ચે કહ્યું કે ડીએમને કાર્યવાહી માટે નોટિસ આપવી જોઈએ.તેમજ નોટીસમાં જણાવો કે મકાન કેવી રીતે ગેરકાયદેસર છે અથવા કયો ભાગ ગેરકાયદેસર છે. બેન્ચે કહ્યું કે 3 મહિનાની અંદર પોર્ટલ બનાવીને નોટિસ શેર કરવી જોઈએ. એટલું જ નહીં ગેરકાયદે બાંધકામ તોડી પાડવા માટે આગોતરી સૂચના આપવી જરૂરી છે. કોર્ટે કહ્યું કે અમે કલમ 142 હેઠળ ચુકાદો આપ્યો છે.

કોર્ટે 1લી ઓક્ટોબરે આ મામલે પોતાનો નિર્ણય સુરક્ષિત રાખ્યો હતો.સુનાવણી દરમિયાન કોર્ટે કહ્યું હતું કે અમે ધર્મનિરપેક્ષ દેશ છીએ,અમે તમામ નાગરિકો માટે માર્ગદર્શિકા જારી કરીશું.સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું હતું કે ગેરકાયદેસર બાંધકામ હિન્દુ કે મુસ્લિમ કોઈપણ કરી શકે છે,અમારી માર્ગદર્શિકા દરેક માટે હશે,પછી ભલે તે ધર્મ કે સમુદાયનો હોય.

સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું હતું કે જાહેર માર્ગો,જળાશયો કે રેલવે લાઇનની જમીન પર અતિક્રમણ કરીને જે પણ મંદિર, મસ્જિદ કે દરગાહ બનાવવામાં આવે છે,તેમણે જવું પડશે,કારણ કે જાહેર વ્યવસ્થા સર્વોપરી છે.સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું હતું કે દર વર્ષે ચારથી પાંચ લાખ ઘર તોડી પાડવાની કાર્યવાહી કરવામાં આવે છે.આ આંકડો છેલ્લા કેટલાક વર્ષોનો છે.ઉલ્લેખનીય છે કે 17 સપ્ટેમ્બરે સુપ્રીમ કોર્ટે બુલડોઝર ન્યાય પર અંકુશ લગાવીને વિવિધ રાજ્યોમાં ચાલી રહેલા બુલડોઝર ઓપરેશન પર રોક લગાવી દીધી હતી.

SORCE : હિન્દુસ્તાન સમાચાર