હેડલાઈન :

• અમેરિકાના રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે કરી છે ટેરિફ અંગે મોટી જાહેરાત
• US પર ટેરિફ લાદતા દેશો પર બમણો ટેરિફ લગાવવા જાહેરાત
• 2 એપ્રિલથી ટેરિફ નીતિને લાગુ કરવા ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પની જાહેરાત
• ભારત પર પણ 100 ટકા ટેરિફ લાદવાની કરાઈ છે જાહેરાત
• ટેરિફ લદાય તો ભારતના અર્થતંત્ર પર માઠી અસર પડી શકે
• ચીન,કેનેડા,મેક્સિકોથી અમેરિકામાં આયાત થતા ઉત્પાદનો પર ટેરિફ
• ભારત કોઈ પણ કિંમતે દેશના ખેડૂતોને થતુ નુકસાન સહન કરશે નહીં

અમેરિકાના રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે US પર ટેરિફ લાદતા દેશો પર બમણો ટેરિફ લગાવાની જાહેરાત કરી છે.જેમાં ભારતનું ના મ પણ છે.અને આગામી એપ્રિલ મહિનાથી તેને લાગુ કરવા જણાવ્યુ છે.જો આમ બને તો ભારતના અર્થતંત્ર પર માઠી અસર પડી શકે છે.

અમેરિકામાં 20 જાન્યુઆરી 2025 ના રોજ નવા ચૂંટાયેલા રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પ દ્વારા શપથ લીધા પછી ટ્રમ્પ વહીવટીતંત્ર ખૂબ જ ઝડપી ગતિએ આર્થિક અને અન્ય ક્ષેત્રોમાં ઘણા મહત્વપૂર્ણ નિર્ણયો લઈ રહ્યું છે.વિશ્વના ઘણા દેશો આનાથી પ્રભાવિત થઈ રહ્યા છે અને ઘણા દેશો એ પણ સમજી શકતા નથી કે આ નિર્ણયો ભવિષ્યમાં આ દેશો પર કેવી અસર કરશે.

ટ્રમ્પ વહીવટીતંત્ર અમેરિકામાં વિવિધ ઉત્પાદનોની આયાત પર ટેરિફ દર વધારી રહ્યું છે કારણ કે આ દેશો અમેરિકાથી થતી આયાત પર વધુ ટેરિફ લાદે છે.ચીન,કેનેડા અને મેક્સિકોથી અમેરિકામાં આયાત થતા વિવિધ ઉત્પાદનો પર પણ ટેરિફ વધારવામાં આવ્યા છે.તેવી જ રીતે ભારતના કિસ્સામાં ટ્રમ્પ વહીવટીતંત્ર માને છે કે ભારત અમેરિકાથી આયાત થતી કેટલીક પ્રોડક્ટ્સ પર 100 ટકા સુધીનો ટેરિફ લાદે છે તેથી અમેરિકા પણ ભારતમાંથી આયાત થતી કેટલીક પ્રોડક્ટ્સ પર 100 ટકા ટેરિફ લાદશે.

જોકે આ સંદર્ભમાં ફક્ત ભારતનું નામ લેવામાં આવ્યું નથી પરંતુ “ટિટ ફોર ટેટ” અને “પારસ્પરિક” ધોરણે કર લાદવાની વાત કરવામાં આવી છે અને આ બધા દેશોમાંથી અમેરિકામાં થતી આયાત પર લાગુ કરી શકાય છે અને તેના અમલીકરણની તારીખ પણ 2 એપ્રિલ 2025 નક્કી કરવામાં આવી છે.દરરોજ આવી નવી જાહેરાતોની અસર અમેરિકા સહિત વિવિધ દેશોના શેર બજારો પર સ્પષ્ટપણે દેખાય છે અને શેરબજારોમાં ભયનું વાતાવરણ સર્જાયું છે.
અમેરિકામાં મોટી માત્રામાં ગ્રાહક આધારિત ઉત્પાદનોની આયાત કરવામાં આવે છે અને હવે અમેરિકા ઇચ્છે છે કે આ ઉત્પાદનોનું ઉત્પાદન અમેરિકામાં જ શરૂ થવું જોઈએ જેથી અમેરિકામાં આ ઉત્પાદનોની આયાત ઘટાડી શકાય.

દક્ષિણ કોરિયા,જાપાન,કેનેડા,મેક્સિકો વગેરે દેશોની અર્થવ્યવસ્થા ફક્ત થોડા ક્ષેત્રો પર આધારિત છે તેથી અમેરિકામાં બદલાતી નીતિઓની આ દેશો પર વધુ પ્રતિકૂળ અસર પડી શકે છે.જ્યારે ભારત એક ખૂબ જ મોટી અર્થવ્યવસ્થા છે જેમાં વૈવિધ્યસભર પ્રકૃતિ છે તેથી જો ભારતને કેટલાક ક્ષેત્રોમાં નુકસાનનો સામનો કરવો પડે છે તો કેટલાક ક્ષેત્રોમાં લાભ થવાની પણ પ્રબળ શક્યતા છે.કદાચ અમેરિકાએ પણ હવે સ્વીકારી લીધું છે કે ભારતના કૃષિ ક્ષેત્રને ટેરિફ યુદ્ધથી દૂર રાખી શકાય છે કારણ કે તેની ભારતના ખેડૂતો પર પ્રતિકૂળ અસર પડે છે.

ભારત કોઈ પણ કિંમતે ભારતીય ખેડૂતોને નુકસાન સહન કરશે નહીં.ડેરી ઉત્પાદનો અને સીફૂડ પણ આવશ્યક ખાદ્ય પદાર્થોનો સમાવેશ કરે છે.ભારત આ ઉત્પાદનોની આયાત પર ટેરિફ લાદે છે જેનો ઉદ્દેશ્ય તેના દેશમાં આ ઉત્પાદનોના ઉત્પાદનને પ્રોત્સાહન આપવાનો છે જેથી અન્ય દેશો આ ઉત્પાદનોને ભારતીય બજારમાં સસ્તા ભાવે વેચી ન શકે.ઉપરાંત ભારતમાં મધ્યમ વર્ગના કદમાં વધારો તાજેતરના વર્ષોમાં જ શરૂ થયો છે અને તેથી આ વર્ગ દેશમાં ઉત્પાદિત સસ્તા માલ પર વધુ નિર્ભર છે.જો તેમને મોંઘા આયાતી માલ ઉપલબ્ધ કરાવવામાં આવે તો તેઓ તે સહન કરી શકશે નહીં. તેથી, સરકારની જવાબદારી છે કે તે તેના નાગરિકોને સસ્તા ભાવે ઉત્પાદનો પૂરા પાડે.
નહિંતર આ વર્ગ ફરી એકવાર ગરીબી રેખા નીચે આવી જશે.ભારતે કૂટનીતિના આધારે નાણાકીય ફુગાવાને નિયંત્રિત કરવામાં પણ સફળતા મેળવી છે.રશિયા,ઈરાન,અમેરિકા,ઈઝરાયલ,ચીન,આરબ જૂથ વગેરે દેશો સાથે સારા સંબંધો જાળવી રાખીને આપણે વિદેશી વેપાર કરવામાં સફળતા મેળવી છે.ભારત ગમે તે દેશમાંથી સસ્તી વસ્તુ આયાત કરે છે.આ નીતિને અનુસરીને ભારતે ક્રૂડ ઓઇલ આયાતના સંદર્ભમાં વિવિધ દેશો પાસેથી ભારે ડિસ્કાઉન્ટ મેળવવામાં પણ સફળતા મેળવી છે અને લાંબા સમયથી ભારતમાં ઇંધણના ભાવ સ્થિર રાખવામાં સફળતા મેળવી છે.

અમેરિકાએ ચીન,કેનેડા અને મેક્સિકો પર ટેરિફ વધાર્યા બાદ આ દેશોએ પણ અમેરિકાથી આયાત થતી કેટલીક પ્રોડક્ટ્સ પર ટેરિફ લાદ્યો હતો અને હવે વિવિધ દેશો વચ્ચે ટ્રેડ વોર વાસ્તવિકતા બની રહ્યું છે.પરંતુ શું આનાથી ભારતના વિદેશ વેપાર પર પણ અસર પડશે કે પછી એવા કેટલાક ક્ષેત્રો મળી શકે છે જેમાં ભારત નફાકારક સ્થિતિમાં આવી શકે.ઉદાહરણ તરીકે મેક્સિકોથી યુ.એસ.માં વસ્ત્રો અને વસ્ત્રો સિવાયના કાપડની નિકાસ વાર્ષિક આશરે US$4.5 બિલિયનની છે અને યુ.એસ.માં નિકાસની દ્રષ્ટિએ મેક્સિકો 8મા ક્રમે છે.

અમેરિકા દ્વારા મેક્સિકોથી થતી આયાત પર ટેરિફ લાદવામાં આવ્યા બાદ અમેરિકામાં કાપડ સંબંધિત ઉત્પાદનો મોંઘા થશે તેથી હવે આ ઉત્પાદનો અન્ય દેશોમાંથી આયાત કરવામાં આવશે.મેક્સિકો અમેરિકામાં 2.5 અબજ ડોલરના કોટન વસ્ત્રો અને 1.5 અબજ ડોલરના નોન-કોટન વસ્ત્રોની નિકાસ કરે છે.અમેરિકન વેપારીઓ હવે સુતરાઉ વસ્ત્રોની આયાત માટે ભારત તરફ જોઈ રહ્યા છે અને આ સંદર્ભમાં,ભારતીય નિકાસકારો પૂછપરછના જથ્થામાં વધારો જોઈ રહ્યા છે.આ સંજોગોમાં કાપડ ઉદ્યોગ ઉપરાંત ભારત ફાર્મા ક્ષેત્ર,માહિતી ટેકનોલોજી ક્ષેત્ર, એન્જિનિયરિંગ ક્ષેત્ર અને શ્રમ આધારિત ઉદ્યોગો જેવા ક્ષેત્રોમાં પણ લાભ મેળવી શકે છે.

જો અમેરિકા તેના દેશમાં ઉત્પાદિત થતી આયાતી પ્રોડક્ટ્સ પર ટેરિફ સતત વધારશે તો આ પ્રોડક્ટ્સ અમેરિકામાં ખૂબ મોંઘા થઈ જશે અને તેનાથી અમેરિકન નાગરિકો પર ફુગાવાનું દબાણ વધશે.શું અમેરિકન નાગરિકો આ વ્યવસ્થાને લાંબા સમય સુધી સહન કરી શકશે? ઉદાહરણ તરીકે ફાર્મા ક્ષેત્રમાં ભારતમાંથી જેનેરિક દવાઓની મોટી માત્રામાં નિકાસ કરવામાં આવે છે.જો અમેરિકા ભારતીય ઉત્પાદનો પર ટેરિફ લાદે છે તો સૌથી મોટું નુકસાન અમેરિકન નાગરિકોને થશે.ભારતમાંથી આયાત થતી સસ્તી દવાઓ અમેરિકામાં ખૂબ મોંઘી થઈ જશે.આનાથી અમેરિકન નાગરિકોમાં અસંતોષ ફેલાઈ શકે છે.તેથી લાંબા સમય સુધી ટેરિફ વધારવામાં યુએસ ટ્રમ્પ વહીવટીતંત્ર માટે મર્યાદાઓ છે.

અમેરિકા વિશ્વનો સૌથી જૂનો લોકશાહી અને સૌથી મોટો વિકસિત દેશ છે અને તેથી અમેરિકાની અન્ય દેશો પ્રત્યે પણ જવાબદારીઓ છે.ટેરિફ વધારવા અંગે એકપક્ષીય કાર્યવાહીથી અમેરિકાની અન્ય દેશો સાથે સોદાબાજી કરવાની શક્તિ વધી શકે છે પરંતુ આ રાજદ્વારી લાંબા ગાળે કામ ન પણ કરે. અમેરિકન નાગરિકો તેમજ અન્ય દેશોમાં અસંતોષ ફેલાશે.કોઈ પણ વેપારી નીતિઓમાં અસ્થિરતા ઇચ્છતો નથી. તેની સીધી પ્રતિકૂળ અસર વિશ્વના તમામ શેરબજારો પર જોવા મળી રહી છે.જો તે શેરબજારની બહાર અન્ય બજારોમાં અને નાગરિકોમાં ફેલાય તો મંદીની શક્યતા નકારી શકાય નહીં.અમેરિકાની સાથે બીજા ઘણા દેશો પણ મંદીના સકંજામાંથી મુક્ત રહી શકશે નહીં. એટલે કે આવી નીતિઓથી વિશ્વના ઘણા દેશો પર પ્રતિકૂળ અસર પડશે.

અમેરિકાએ એ પણ પુનર્વિચાર કરવો પડશે કે શું વિકસિત દેશો પર ટેરિફ લાદી શકાય છે કારણ કે અમેરિકા અને આ વિકસિત દેશોની સ્થિતિ લગભગ સમાન છે.પરંતુ ભારત વગેરે જેવા વિકાસશીલ દેશોમાં ઉત્પાદન ક્ષેત્રમાં કામ અલગ અલગ પરિસ્થિતિઓમાં થઈ રહ્યું છે અને તુલનાત્મક રીતે વધુ મુશ્કેલીઓનો સામનો કરી રહ્યું છે તેથી વિકસિત દેશો અને વિકાસશીલ દેશોને એક જ સ્કેલ પર કેવી રીતે તોલી શકાય? વિકાસશીલ દેશોએ તાજેતરમાં જ વિકાસના માર્ગ પર શરૂઆત કરી છે અને આ દેશોએ તેમના લાખો નાગરિકોને ગરીબી રેખાથી ઉપર લાવવાના છે.

તેમને વિકસિત દેશો બનવામાં હજુ ઘણો સમય લાગશે.તેથી વિકસિત દેશોએ આ દેશોને વિશેષ દરજ્જો આપીને આર્થિક રીતે મદદ કરવા આગળ આવવું જોઈએ.અમેરિકાને વિકસિત દેશ બનવામાં 100 વર્ષથી વધુ સમય લાગ્યો છે અને પછી તે વિકાસશીલ દેશો સાથે કેવી રીતે સ્પર્ધા કરી શકે? વિકાસશીલ દેશોને તેમના અર્થતંત્રનું રક્ષણ કરવાનો અધિકાર છે, તેથી વિકાસશીલ દેશો ટેરિફ લાદી શકે છે પરંતુ વિકસિત દેશોએ આ સંદર્ભમાં પુનર્વિચાર કરવાની જરૂર છે.