હેડલાઈન :

• પહેલગામ આતંકવાદી હુમલા પર ભારતનું ઓપરેશન સિંદૂર
• ભારતના એપરેશન સિંદૂરથી નાપાક પાકિસ્તાન ફફડી ઉઠ્યુ
• ઓપરેશન સિંદૂરને લઈ આંતરરાષ્ટ્રીય મીડિયામાં ફેક ન્યૂઝ
• ઓપરેશન સિંદૂર પર ખોટા સમાચારની 15 ઘટનાઓનું સંકલન
• ભારતના ઓપરેશન સિંદૂર સામે પાકિસ્તાનની કાર્યવાહીના ફેક ન્યૂઝ
• પાકિસ્તાન દ્વારા કરેલા ખોટા દાવાઓને કેટલાક વિદેશી મીડિયામાં સ્થાન
• કેટલાક આંતરરાષ્ટ્રીય મીડિયા પોર્ટલોએ વ્યાપકપણે પ્રસારિત કર્યા
• લેખો-પોસ્ટ્સ દ્વારા લેવાયેલા પગલાં વિશે ખોટી માહિતી ફેલાવવી

22 એપ્રિલ 2025 ના રોજ પહેલગામમાં થયેલા આતંકવાદી હુમલામાં 26 લોકો મૃત્યુ પામ્યા જેમાં 25 પ્રવાસી અને એક સ્થાનિક માર્યા ગયા હતા.જવાબમાં ભારતે 7 મે,2025 ના રોજ ઓપરેશન સિંદૂર શરૂ કર્યું, જેમાં પાકિસ્તાન અને POK માં નવ આતંકવાદી ઠેકાણાઓ પર હુમલો કરવામાં આવ્યો.આ અહેવાલમાં 7 મે થી 8 મે, 2025 દરમિયાન આવી 15 ઘટનાઓનું સંકલન કરવામાં આવ્યું છે,જેમાં “ઓપરેશન સિંદૂર” હેઠળ ભારતીય કાર્યવાહી અંગે પાકિસ્તાન દ્વારા કરવામાં આવેલા ખોટા દાવાઓ આંતરરાષ્ટ્રીય મીડિયા પોર્ટલો દ્વારા વ્યાપકપણે પ્રસારિત કરવામાં આવ્યા હતા.

આપણે આજે એવા આંતરરાષ્ટ્રીય મીડિયાના સમાચારો અંગે વાત કરવી છે.જેણે આવા ગંભીર તણાનના માહોલ વચ્ચે સાચી માહિતી ચકાસ્યા વિના માત્રને માત્ર પાકિસ્તાની નેતાઓના રાજકીય નિવેદનો પર અને સોશ્યલ હેન્ડલ પર વ્યક્તિગત રીતે કરેલ પોસ્ટને આધાર રાખી સત્યતા ચકાસ્યા વગરના અને ખોટા એટલે કે ફેક ન્યૂઝ પ્રકાશીત કર્યા છે.આવા એક બે નહી પણ 15 જેટલા ફેક સમાચારે વિદેશી સમાચાર એજન્સિઓ અને પોર્ટલ પર મુકવામાં આવ્યા છે.

– “ઓપરેશન સિંદૂર” પર આંતરરાષ્ટ્રીય મીડિયા દ્વારા 15 ફેક ન્યૂઝ પ્રકાશીત કરાયા
– લેખો એને પોસ્ટ્સ દ્વારા લેવામાં આવેલા પગલાં વિશે ખોટી માહિતી ફેલાવવી

1 .મીડિયા નામ: રોઇટર્સ
તારીખ: 7 મે, 2025
દેશ: લંડન, યુનાઇટેડ કિંગડમ
ઓપરેશન સિંદૂર હેઠળ ભારતની કાર્યવાહી વિશે ખોટી માહિતી ફેલાવતા,સમાચાર એજન્સી રોઇટર્સે પાકિસ્તાની સૈન્યને ટાંકીને કહ્યું કે “પાકિસ્તાને ત્રણ ભારતીય વિમાનોને તોડી પાડ્યા છે.ભારતીય કાશ્મીરમાં ચાર સરકારી સૂત્રોએ રોઇટર્સને જણાવ્યું હતું કે હિમાલય ક્ષેત્રમાં રાત્રે ત્રણ ફાઇટર જેટ ક્રેશ થયા હતા અને પાઇલટ્સને હોસ્પિટલમાં દાખલ કરવામાં આવ્યા હતા.

આગળ લખવામાં આવ્યુ કે સ્થાનિક સરકારી સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું કે ભારતના જમ્મુ અને કાશ્મીરમાં ત્રણ ફાઇટર જેટ ક્રેશ થયા હતા.અધિકારીઓના જેટ ક્રેશ થયા બાદ ભારતીય કાશ્મીરમાં ધાતુનો કાટમાળ જોવા મળ્યો
શ્રીનગર 7 મે (રોઇટર્સ) – ભારત દ્વારા સરહદ પાર નવ પાકિસ્તાની “આતંકવાદી ઠેકાણા” પર હુમલો કર્યાના કલાકો પછી,બુધવારે ભારતના જમ્મુ અને કાશ્મીર ક્ષેત્રમાં ત્રણ ફાઇટર જેટ ક્રેશ થયા,ચાર સ્થાનિક સરકારી સૂત્રોએ રોઇટર્સને જણાવ્યું. તો વળી બાદમાં લખ્યુ કે પાકિસ્તાની લશ્કરી પ્રવક્તાએ રોઇટર્સને જણાવ્યું હતું કે પાંચ ભારતીય વિમાનોને તોડી પાડવામાં આવ્યા છે,પરંતુ ભારત દ્વારા આ દાવાની પુષ્ટિ કરવામાં આવી નથી.

2. મીડિયા નામ: TRT વર્લ્ડ
તારીખ: 7 મે, 2025
દેશ: તુર્કી
આંતરરાષ્ટ્રીય સમાચાર સંગઠન TRT વર્લ્ડે ઓપરેશન સિંદૂર હેઠળ ભારત દ્વારા કરવામાં આવેલી કાર્યવાહી વિશે ખોટા સમાચાર ફેલાવ્યા અને લખ્યું કે”પાકિસ્તાને પાંચ ભારતીય લડાકુ વિમાનોને તોડી પાડ્યા છે અને કેટલાક ભારતીય સૈનિકોને પકડી લીધા છે.આ ખોટો દાવો પાકિસ્તાનના સંરક્ષણ પ્રધાન ખ્વાજા આસિફ અને લશ્કરી પ્રવક્તા દ્વારા કરવામાં આવ્યો હતો.”
6 મે, 2025 ના રોજ પાકિસ્તાને પાંચ ભારતીય યુદ્ધ વિમાનોને તોડી પાડ્યા અને સૈનિકોને બંદી બનાવ્યા હોવાના દાવાની પુષ્ટિ રોઇટર્સ કે CNN જેવા મોટા સ્ત્રોતો દ્વારા કરવામાં આવી નથી.TRT વર્લ્ડે પાકિસ્તાનના સંરક્ષણ પ્રધાનને ટાંકીને આ અહેવાલ આપ્યો છે,પરંતુ અન્ય કોઈ આઉટલેટ કે ભારતે તેની પુષ્ટિ કરી નથી.એપ્રિલ 2025 માં કાશ્મીર હુમલા બાદ તણાવ ખૂબ જ વધી ગયો છે,બંને પક્ષો વચ્ચે અથડામણો થઈ રહી છે,જેના કારણે આવી ઘટના શક્ય બની છે પરંતુ તેની પુષ્ટિ થઈ નથી. ભૂતકાળના સંઘર્ષો દર્શાવે છે કે બંને દેશો ઘણીવાર આવા દાવાઓનો વિવાદ કરે છે,તેથી જ્યાં સુધી વધુ પુરાવા બહાર ન આવે ત્યાં સુધી શંકા વાજબી છે.

3. મીડિયા નામ: CGTN
તારીખ: 7 મે, 2025
દેશ: બેઇજિંગ,ચીન
આંતરરાષ્ટ્રીય મીડિયા સંગઠન CGTN એ તેના X પ્લેટફોર્મ પર રાફેલ વિશે અફવાઓ ફેલાવી અને તેના ટ્વિટર હેન્ડલ પર પોસ્ટ કર્યું કે”ભારત દ્વારા રાતોરાત અનેક સ્થળોએ કરવામાં આવેલા હવાઈ હુમલાના જવાબમાં પાકિસ્તાન વાયુસેનાએ ત્રણ ભારતીય લડાકુ વિમાનોને તોડી પાડ્યા છે.
પાકિસ્તાની લશ્કરી સૂત્રોને ટાંકીને અહેવાલ રજૂ કરાયો કે પાકિસ્તાનમાં અનેક સ્થળોએ ભારત દ્વારા રાતોરાત કરવામાં આવેલા હવાઈ હુમલાના બદલામાં પાકિસ્તાની વાયુસેનાએ ત્રણ ભારતીય લડાકુ વિમાનોને તોડી પાડ્યા છે.

4. મીડિયા નામ: ગ્લોબલ ટાઇમ્સ
તારીખ: 7 મે,2025
દેશ: બેઇજિંગ, ચીન
ચીની સમાચાર એજન્સી ગ્લોબલ ટાઇમ્સે તેના ટ્વિટર હેન્ડલ પર અફવા ફેલાવી હતી કે ચીની સમાચાર એજન્સી શિન્હુઆ અનુસાર,પાકિસ્તાની સૈન્યની મીડિયા શાખા,ઇન્ટર-સર્વિસિસ પબ્લિક રિલેશન્સ (ISPR) ના ડિરેક્ટર જનરલ અહેમદ શરીફ ચૌધરીએ 7 મેના રોજ એક પ્રેસ કોન્ફરન્સમાં પુષ્ટિ આપી હતી કે”છ નાગરિક વસાહતો પર ભારત દ્વારા કરવામાં આવેલા હુમલામાં ઓછામાં ઓછા 26 લોકો માર્યા ગયા હતા અને 46 અન્ય ઘાયલ થયા હતા.”

પાકિસ્તાની સૈન્યની મીડિયા શાખા, ઇન્ટર-સર્વિસિસ પબ્લિક રિલેશન્સના ડિરેક્ટર જનરલ અહેમદ શરીફ ચૌધરીએ બુધવારે એક પ્રેસ બ્રીફિંગ દરમિયાન પુષ્ટિ આપી હતી કે પાકિસ્તાનમાં છ નાગરિક વસાહતો પર ભારત દ્વારા કરવામાં આવેલા હુમલામાં ઓછામાં ઓછા 26 લોકો માર્યા ગયા છે અને 46 અન્ય ઘાયલ થયા છે.

5. મીડિયા નામ: ગ્લોબલ ટાઇમ્સ
તારીખ: 7 મે, 2025
દેશ: બેઇજિંગ, ચીન
ચીની સમાચાર એજન્સી, ગ્લોબલ ટાઇમ્સે એક લેખમાં ખોટા સમાચાર ફેલાવ્યા જેમાં કહેવામાં આવ્યું હતું કે “પાકિસ્તાન વાયુસેના (PAF) એ પાંચ સ્થળો પર ભારતીય હવાઈ હુમલાના જવાબમાં ત્રણ ભારતીય લડાકુ વિમાનોને તોડી પાડ્યા છે.
આ ફેક ન્યૂઝનું શિર્ષક એટલે કે હેડલાઈન એ હતી કે
“રાતોરાત થયેલા હુમલાના જવાબમાં પાકિસ્તાને 2 ભારતીય વિમાન તોડી પાડ્યા”

પાકિસ્તાનના પાંચ સ્થળો પર ભારત દ્વારા રાતોરાત કરવામાં આવેલા હવાઈ હુમલાના બદલામાં પાકિસ્તાન વાયુસેના (PAF) એ બે ભારતીય લડાકુ વિમાનોને તોડી પાડ્યા હતા,એમ રાજ્ય પ્રસારણકર્તા PTV ન્યૂઝે બુધવારે સવારે સુરક્ષા સૂત્રોને ટાંકીને અહેવાલ આપ્યો હતો. “પાકિસ્તાની સેના ભારતીય આક્રમણનો યોગ્ય જવાબ આપી રહી છે,” એક લશ્કરી નિવેદનમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે, ઓપરેશનમાં સામેલ તમામ PAF વિમાન સુરક્ષિત રીતે પાછા ફર્યા છે.પાકિસ્તાનના પૂર્વી પંજાબ પ્રાંતના મુખ્ય શહેર રાવલપિંડીમાં સાક્ષીઓએ હવામાં એક મિસાઇલ જોઈ,જે પાકિસ્તાની પ્રદેશમાંથી છોડવામાં આવી હોવાનું માનવામાં આવે છે.

6. મીડિયા નામ: DW હિન્દી
તારીખ: 7 મે, 2025
દેશ : Germany જર્મની ઓપરેશન સિંદૂર હેઠળ ભારત દ્વારા કરવામાં આવેલી કાર્યવાહી અંગે પ્રચાર ફેલાવતા,સોશ્યલ મીડિયા હેન્ડલ X પર સમાચાર એજન્સી DW હિન્દીએ પાકિસ્તાની સેનાને ટાંકીને કહ્યું કે”7 મે,2025 ના રોજ સવારે પાકિસ્તાનમાં ભારતીય હવાઈ હુમલા પછી પાકિસ્તાને પાંચ ભારતીય વિમાનોને તોડી પાડવાનો દાવો કર્યો છે.”પાકિસ્તાની સેનાનો દાવો છે કે તેણે પાંચ ભારતીય વિમાનોને તોડી પાડ્યા છે.બુધવારે વહેલી સવારે પાકિસ્તાનમાં ભારતના હવાઈ હુમલા બાદ આ વાત કહેવામાં આવી હતી.

7. મીડિયા નામ: CNN વર્લ્ડ
તારીખ: 7 મે, 2025
દેશ : United States US -અમેરિકા
ઓપરેશન સિંદૂર હેઠળ ભારત દ્વારા લેવામાં આવેલી કાર્યવાહી અંગે,સમાચાર એજન્સી CNN વર્લ્ડે એવો ભ્રામક પ્રચાર ફેલાવ્યો કે”ભારતે પાકિસ્તાનની અંદર ઘૂસીને હુમલો કર્યો,પાકિસ્તાને 5 ભારતીય લડાકુ વિમાનોને તોડી પાડવાનો દાવો કર્યો,જેનાથી ભારતની આક્રમકતામાં વધારો થયો.”

બુધવારે, બંને દેશોએ કહ્યું કે ભારતે પાકિસ્તાનમાં આવેલા ઠેકાણાઓ પર લશ્કરી હુમલા કર્યા છે અને પાકિસ્તાને દાવો કર્યો હતો કે તેણે ભારતીય વાયુસેનાના પાંચ વિમાનોને તોડી પાડ્યા છે.આ હુમલાએ બંને દેશોને સંપૂર્ણ સંઘર્ષની અણી પર લાવી દીધા છે.
આ ખોટા સમાચાર પર વિગતે જોઈએ તો અહી લખવામાં આવ્યુ છે કે ભારતે બુધવારે વહેલી સવારે પાકિસ્તાનના ગીચ વસ્તીવાળા પંજાબ પ્રાંત અને પાકિસ્તાન પ્રશાસિત કાશ્મીરમાં “આતંકવાદી માળખા” ને નિશાન બનાવીને નવ સ્થળોએ મિસાઇલ હુમલા કર્યા.આ હુમલો બે અઠવાડિયા પહેલા ભારત પ્રશાસિત કાશ્મીરમાં આતંકવાદીઓ દ્વારા પ્રવાસીઓની હત્યાના બદલામાં કરવામાં આવ્યો હતો,જેના માટે નવી દિલ્હીએ તેના પાડોશીને દોષી ઠેરવ્યો હતો.

એટલું જ નહી પણ આગળ લખવામાં આવ્યુ છે કે બુધવારે સવારથી જ બંને પક્ષો વચ્ચે સરહદ પાર ગોળીબાર થઈ રહ્યો છે,બંને બાજુના સ્થાનિક લોકોએ સીએનએનને જણાવ્યું હતું કે તેઓ આશ્રય લઈ રહ્યા છે.પાકિસ્તાન પ્રશાસિત કાશ્મીરમાં સીએનએનના એક પત્રકારે અનેક મોટા વિસ્ફોટો સાંભળ્યા.

પાકિસ્તાની લશ્કરી સૂત્રોએ પાછળથી જણાવ્યું હતું કે તેમણે “આત્મબચાવ” માં પાંચ IAF જેટ અને એક ડ્રોનને તોડી પાડ્યા હતા,અને દાવો કર્યો હતો કે ત્રણ ફ્રેન્ચ બનાવટના રાફેલ જેટ -અત્યાધુનિક બહુ-ભૂમિકા ફાઇટર વિમાન – તેમજ એક MiG-29 અને એક Su-30 ફાઇટર જેટને તોડી પાડવામાં આવ્યા હતા.

AFP ન્યૂઝ એજન્સી દ્વારા પ્રકાશિત તસવીરોમાં લાલ ઈંટની ઇમારતની બાજુમાં એક ખેતરમાં વિમાનનો કાટમાળ પડેલો જોવા મળ્યો હતો. પરંતુ કાટમાળના ફોટોગ્રાફ્સથી તરત જ સ્પષ્ટ થયું નહીં કે તે કોનું વિમાન હતું.

સીએનએન સ્વતંત્ર રીતે આ દાવાની પુષ્ટિ કરી શકતું નથી અને ટિપ્પણી માટે ભારત સરકારનો સંપર્ક કર્યો છે. બાદમાં એક પ્રેસ કોન્ફરન્સમાં જ્યાં ભારતીય અધિકારીઓએ કહ્યું કે તેમના હુમલાઓમાં લશ્કર-એ-તૈયબા (LeT) અને જૈશ-એ-મોહમ્મદ (JeM) ના આતંકવાદી જૂથોના તાલીમ શિબિરોને નિશાન બનાવવામાં આવ્યા હતા, અધિકારીઓએ દાવાઓ પર કોઈ ટિપ્પણી કરી ન હતી અને મીડિયાના કોઈ પ્રશ્નોના જવાબ આપ્યા ન હતા.

પાકિસ્તાની ભૂમિ પર આતંકવાદી હુમલાઓ બાદ ભારતીય જેટ્સે અગાઉ પાકિસ્તાની પ્રદેશ પર બોમ્બમારો કર્યો હતો,પરંતુ બુધવારનું ઓપરેશન 1971ના ભારત-પાકિસ્તાન યુદ્ધ પછી,જે બંને દેશો વચ્ચેના અનેક યુદ્ધોમાં સૌથી મોટું હતું, તેના પાડોશી દેશમાં ભારત દ્વારા કરવામાં આવેલો સૌથી મોટો હુમલો છે.

8. મીડિયા નામ: ધ ન્યૂ યોર્ક ટાઇમ્સ
તારીખ : 7 મે, 2025
દેશ : United States
ઓપરેશન હેઠળ ભારત દ્વારા લેવામાં આવેલી કાર્યવાહી પર ઓપરેશન સિંદૂર પર સમાચાર એજન્સી ધ ન્યૂ યોર્ક ટાઇમ્સે ફેલાવ્યું.પ્રચાર કર્યો અને લખ્યું કે “ભારતીય અધિકારીઓ, પશ્ચિમી રાજદ્વારીઓ અને સ્થાનિક મીડિયા અહેવાલો અનુસાર,બે કે ત્રણ ભારતીય વિમાનો ભારતની સરહદમાં પડી ગયા.બીજી તરફ પાકિસ્તાનનો દાવો છે કે તેણે પાંચ વિમાન અને ઓછામાં ઓછું એક ડ્રોન તોડી પાડ્યું છે.ત્રણ રાફેલ ફાઇટર જેટ,એક મિગ-29 ફાઇટર જેટ,એક સુ-30 ફાઇટર જેટ અને એક હેરોન ડ્રોન.નો સમાવેશ થતો હવાનું પણ જણાવાયુ.

9. મીડિયા નામ: અનાદોલુ અજાંસી
તારીખ: 7 મે, 2025
દેશ: તુર્કી
ભારત દ્વારા ઓપરેશન સિંદૂર હેઠળ લેવામાં આવેલી કાર્યવાહી અંગે,તુર્કીની સમાચાર એજન્સી અનાદોલુ અજાંસીએ “પાકિસ્તાને 5 ભારતીય વાયુસેનાના જેટ તોડી પાડ્યા છે: સંરક્ષણ વડા” શીર્ષક સાથે એક લેખ લખીને પ્રચાર ફેલાવ્યો.
જે અનુસાર લખ્યુ કે પાકિસ્તાનના સંરક્ષણ વડાએ બુધવારે વહેલી સવારે જણાવ્યું હતું કે ભારત દ્વારા મિસાઇલ હુમલા બાદ પાકિસ્તાન વાયુસેનાએ પાંચ ભારતીય વાયુસેનાના જેટ વિમાનોને તોડી પાડ્યા છે.
“ભારતના તાજેતરના સરહદ પારના આક્રમણના જવાબમાં પાકિસ્તાન વાયુસેનાએ ઓછામાં ઓછા પાંચ ભારતીય લડાકુ વિમાનોને તોડી પાડ્યા છે,”સંરક્ષણ પ્રધાન ખ્વાજા આસિફે ખાનગી પ્રસારણકર્તા જીઓ ટીવીને પુષ્ટિ આપી હતી.અગાઉ,લશ્કરી પ્રવક્તા લેફ્ટનન્ટ જનરલ અહેમદ શરીફ ચૌધરીએ સીએનએન અનુસાર,ભારતીય વાયુસેનાના બે વિમાનોને તોડી પાડવાની પુષ્ટિ કરી હતી.

10. મીડિયા નામ: ધ એવિએશનિસ્ટ
તારીખ: 7 મે, 2025
દેશ: રોમ, ઇટાલી
ધ એવિએશનિસ્ટ સમાચાર એજન્સીએ ઓપરેશન સિંદૂર હેઠળ ભારત દ્વારા લેવામાં આવેલી કાર્યવાહી અંગે ખોટા સમાચાર ફેલાવ્યા

શીર્ષક લેખ લખીને”ભારતીય રાફેલ પાકિસ્તાન દ્વારા ગોળી મારી દેવામાં આવ્યું’ ફ્રેન્ચ ગુપ્તચર સ્ત્રોત,સીએનએનને જણાવ્યું.

MICA એર-ટુ-એર મિસાઇલો અને M88 એન્જિનના ચિત્રો પછી, હવે રાફેલ EH ની ઊભી પૂંછડી એક ફોટામાં સ્પષ્ટપણે દેખાય છે.ફાઇટર જેટના નુકસાન અંગે ઘણી અટકળો પછી,હવે એક ફોટો ઓનલાઈન સામે આવ્યો છે જેમાં કથિત રીતે પાકિસ્તાન દ્વારા તોડી પાડવામાં આવેલા ભારતીય રાફેલ EH ની ઊભી પૂંછડી દર્શાવવામાં આવી છે.ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચે ચાલી રહેલી અથડામણો અંગેના અમારા અગાઉના અહેવાલમાં ઉલ્લેખ કર્યો હતો તેમ, પાકિસ્તાને ત્રણ રાફેલ સહિત પાંચ ભારતીય જેટ તોડી પાડવાનો દાવો કર્યો હતો.

11.મીડિયા નામ: આરબીસી-યુક્રેન
તારીખ: 7 મે, 2025
દેશ : Ukraine

યુક્રેનિયન સમાચાર એજન્સી RBC-યુક્રેનએ લખ્યુ કે”પ્રથમ વખત રાફેલ તોડી પાડ્યું:
પાકિસ્તાને ભારતીય ફાઇટર જેટને તોડી પાડ્યું” શીર્ષક સાથે એક લેખ લખ્યો અને ઓપરેશન સિંદૂર હેઠળ ભારત દ્વારા લેવામાં આવેલી કાર્યવાહી વિશે ખોટા સમાચાર ફેલાવ્યા.

પાકિસ્તાનના વાયુ સંરક્ષણ દળે સંભવતઃ ભારતીય રાફેલ ફાઇટર જેટને તોડી પાડ્યું છે.સીએનએનના અહેવાલ મુજબ,આ પહેલી વાર છે જ્યારે આ પ્રકારનું વિમાન યુદ્ધમાં ખોવાઈ ગયું છે.નામ ન આપવાની શરતે સીએનએન સાથે વાત કરતા એક વરિષ્ઠ ફ્રેન્ચ ગુપ્તચર અધિકારીએ ભારતીય રાફેલ જેટને તોડી પાડવાની પુષ્ટિ કરી.
અગાઉ,પાકિસ્તાને ભારતીય હુમલાનો બદલો લેવા માટે પાંચ ભારતીય લડાકુ વિમાનોને તોડી પાડવાનો દાવો કર્યો હતો,જેમાં ત્રણ રાફેલ વિમાનોનો સમાવેશ થતો હતો.ભારતીય અધિકારીઓએ તે દાવાઓ પર કોઈ ટિપ્પણી કરી નથી.

12. મીડિયા નામ: BulgarianMilitary.com
તારીખ: 7 મે, 2025
દેશ : Bulgaria
સમાચાર એજન્સી BulgarianMilitary.com એ “ત્રણ ભારતીય જેટ ક્રેશ, પાકિસ્તાને પાંચ વિમાન તોડી પાડવાની જાહેરાત કરી”એવા શીર્ષક સાથે એક લેખ લખીને ખોટા સમાચાર ફેલાવ્યા.ઓપરેશન સિંદૂર હેઠળ ભારત દ્વારા કરવામાં આવેલી કાર્યવાહી અંગે.

ઓપનસોર્સ ઇન્ટેલિજન્સ [OSINT] માંથી મેળવેલી X પરની સોશિયલ મીડિયા પોસ્ટ્સમાં તોડી પાડવામાં આવેલા જેટના કાટમાળ પર ફ્રેન્ચ ભાષાના નિશાનોનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો હતો,જેના કારણે એવી અટકળો શરૂ થઈ હતી કે આ વિમાન ભારતના ફ્રેન્ચ-નિર્મિત રાફેલ અથવા મિરાજ 2000 ફાઇટર જેટ હોઈ શકે છે,જોકે મોડેલની ઓળખ અંગે કોઈ સત્તાવાર પુષ્ટિ થઈ નથી.

આ ઘટના બે પરમાણુ સશસ્ત્ર પડોશીઓ વચ્ચે ખતરનાક તણાવને પ્રતિબિંબિત કરે છે,જે લાંબા સમયથી પ્રાદેશિક વિવાદોથી પીડાતા પ્રદેશમાં વ્યાપક સંઘર્ષની આશંકા ઉભી કરે છે.

13. મીડિયા નામ: એવિએશનઓનલાઇન
તારીખ: 8 મે,2025
દેશ : Argentina

આર્જેન્ટિનાની સમાચાર એજન્સી એવિઆસીઓનલાઇન ઓપરેશન સિંદૂર હેઠળ ભારત દ્વારા લેવામાં આવેલી કાર્યવાહી વિશે ખોટા સમાચાર ફેલાવે છે.જેનું શીર્ષક હતું “પાકિસ્તાન સાથે વધતા સંઘર્ષ વચ્ચે ભારતે રાફેલ ફાઇટર જેટના પ્રથમ યુદ્ધ નુકસાનની પુષ્ટિ કરી”

પહેલગામમાં થયેલા આતંકવાદી હુમલા બાદ ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચે વધી રહેલા તણાવ વચ્ચે, દસોલ્ટ રાફેલ ફાઇટર જેટના પ્રથમ યુદ્ધ નુકસાનની પુષ્ટિ થઈ છે.સીરીયલ નંબર BS-001 તરીકે ઓળખાતું આ વિમાન ભારતીય વાયુસેના (IAF) ના રાફેલ EH કાફલાનું હતું અને તેને ઓપરેશન સિંદૂર દરમિયાન તોડી પાડવામાં આવ્યું હતું, જે પાકિસ્તાન નિયંત્રિત કાશ્મીર અને સરહદી વિસ્તારોમાં આતંકવાદી માળખાને નિશાન બનાવતું ભારતનું મર્યાદિત આક્રમણ ઓપરેશન હતું.

પંજાબના ભટિંડા નજીક ક્રેશ થયેલા વિમાનના વર્ટિકલ સ્ટેબિલાઇઝરથી સીરીયલ નંબર BS-001 જાહેર થયો, જે IAFને પહોંચાડવામાં આવેલા પહેલા રાફેલ EH સાથે મેળ ખાય છે. OSINT સ્ત્રોતો દ્વારા શેર કરાયેલ સેટેલાઇટ છબીઓ અને વિઝ્યુઅલ રેકોર્ડ્સે ભારતીય લશ્કરી દળો દ્વારા હાલમાં સુરક્ષિત વિસ્તારમાં કાટમાળની હાજરીની પુષ્ટિ કરી છે.

14. મીડિયા નામ: આર્મી રેકગ્નિશન
તારીખ: 8 મે, 2025
દેશ : Belgium
બેલ્જિયમની સમાચાર એજન્સી આર્મી રેકગ્નિશન “પહેલો ફ્રેન્ચ રાફેલ ફાઇટર જેટ”શીર્ષક સાથે ઓપરેશન સિંદૂર હેઠળ ભારત દ્વારા લેવામાં આવેલી કાર્યવાહી વિશે એક લેખ લખીને પ્રચાર ફેલાવ્યો.

ચીનના પાકિસ્તાની J-10C એ ભારતીય રાફેલને તોડી પાડવા માટે PL-15 નો ઉપયોગ કર્યો હશે.

ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચે સતત વધી રહેલા તણાવ વચ્ચે,પાકિસ્તાની J-10C વિમાન દ્વારા PL-15 બિયોન્ડ-વિઝ્યુઅલ-રેન્જ મિસાઇલનો ઉપયોગ કરીને ભારતીય વાયુસેનાના રાફેલ ફાઇટર જેટને તોડી પાડવાની અટકળો ફેલાઈ છે.જોકે ભારત સરકારે આવા કોઈપણ નુકસાનનો સ્પષ્ટપણે ઇનકાર કર્યો છે,અને હજુ સુધી કોઈ ભૌતિક પુષ્ટિ જાહેર કરવામાં આવી નથી,આ ઘટના -જો સાચી હોય તો પ્રાદેશિક લશ્કરી ઇતિહાસમાં એક સીમાચિહ્નરૂપ ક્ષણ હશે.તે માત્ર રાફેલ ફાઇટરનું પ્રથમ જાણીતું યુદ્ધ નુકસાન જ નહીં પરંતુ પાકિસ્તાન દ્વારા તૈનાત ચીનની લાંબા અંતરની હવા-થી-હવા મિસાઇલ ટેકનોલોજીનું નોંધપાત્ર પ્રમાણ હશે.તે રીતના અહેવાલો પણ પ્રકાશીત થયા હતા.

15. મીડિયાનું નામ : Independent.co.uk
તારીખ: 8 મે, 2025
દેશ : યુનાઇટેડ કિંગડમ
દ ઈન્ડિપેન્ડેન્ટ (independent.co.uk)

બ્રિટિશ ઓનલાઈન સમાચાર પત્ર ને પ્રેરક સિન્દૂર હેઠળ ભારત દ્વારા એક લેખ લખીને દુષ્પ્રચાર કર્યો
“પાકિસ્તાન દ્વારા દાવો કરવામાં આવ્યો છે તેણી સરહદ પારથી તણાવ કે વચ્ચે ભારતીય રાફેલ જેટને માર માર્યો.
પાકિસ્તાની સેનાએ ભારતીય વાયુસેનાના પાંચ વિમાનોને તોડી પાડવાનો દાવો કર્યો છે,જેમાં ત્રણ ફ્રેન્ચ બનાવટના રાફેલનો પણ સમાવેશ થાય છે.સરહદ પારની દુશ્મનાવટમાં આ એક મોટો ઉછાળો છે,જે કદાચ યુદ્ધમાં અદ્યતન વિમાન ગુમાવવાનો પહેલો કિસ્સો છે.પાકિસ્તાની લશ્કરી પ્રવક્તા લેફ્ટનન્ટ જનરલ અહેમદ શરીફે બુધવારે પત્રકારોને જણાવ્યું હતું કે અગાઉના ભારતીય હવાઈ હુમલાના બદલામાં પાકિસ્તાની હવાઈ ક્ષેત્રમાંથી વિમાનોને નિશાન બનાવવામાં આવ્યા હતા. તેમણે કહ્યું કે ભારતીય કાર્યવાહીમાં પાકિસ્તાનમાં મહિલાઓ અને બાળકો સહિત ઓછામાં ઓછા 26 નાગરિકો માર્યા ગયા છે. પાકિસ્તાન પ્રશાસિત કાશ્મીરમાં નિયંત્રણ રેખા પર ભારતીય ગોળીબારમાં વધુ પાંચ નાગરિકોના મોત થયાના અહેવાલ છે.

આ પ્રકારે ભારતીય સેનાના ઓપરેશન સિંદૂરની સફળતાએ પાકિસ્તાનને હચમચાવી નાંખ્યુ છે.અને પોતાની આબરૂ બચાવવા ખોટા અને પાયાવિહોણા નિવેદનો આપી લૂલો બચાવ કરવા પ્રયાસો કર્યા છે,અને આપણે જેટલા સમાચારો મૂક્યા તેવા કેટલાક આંતરરાષ્ટ્રીય મીડિયાએ પણ સત્યતા તપાસ્યા વિના ખોટા અહેવાલ રજૂ કર્યા.અહીં અમે કેટલાક વૈશ્વિક મીડિયા દ્વારા ભારતના ઓપરેશન સિંદૂર પર રજૂ કરેલા ખોટા એટલે કે ફેક ન્યૂઝ અંગે 15 સમાચારોનો ઉલ્લેખ કર્યો છે.