ગુજરાતમાં જાન્યુઆરી 2024માં યોજાનારી વાઇબ્રન્ટ ગુજરાત ગ્લોબલ સમિટના ભાગરૂપે હાલમાં ‘વાઇબ્રન્ટ ગુજરાત-વાઇબ્રન્ટ ડિસ્ટ્રિક્ટ’ કાર્યક્રમ ચાલી રહ્યો છે. આ અંતર્ગત રાજ્યના 33 જિલ્લામાં વિવિધ કાર્યક્રમોનું આયોજન કરવામાં આવી રહ્યું છે. જેમાં અત્યાર સુધી 3,370 કરોડના કુલ 139 એમઓયુ પર હસ્તાક્ષર કરવામાં આવ્યા હતા. જ્યારે 1500 થી વધુ લોકોએ કચ્છ જિલ્લામાં આયોજિત ‘વાઇબ્રન્ટ ગુજરાત-વાઇબ્રન્ટ કચ્છ’ કાર્યક્રમમાં ભાગ લીધો હતો. જ્યારે આજે, એક નવું કચ્છ આકાર લીધું છે, જે અનેક ઔદ્યોગિક એકમો ધરાવે છે. ભૂકંપ પહેલા કચ્છમાં માત્ર રૂ. 2500 કરોડનું રોકાણ હતું, જેની સામે રૂ. આમાં 1,40,000 કરોડનું રોકાણ કરવામાં આવ્યું છે, જેમાં વર્ષ દર વર્ષે વધુ રોકાણ કરવામાં આવી રહ્યું છે. કચ્છ જિલ્લામાં સ્થપાયેલા ઉદ્યોગો હાલમાં 3.5 લાખથી વધુ કામદારોને રોજગારી આપે છે.
કચ્છ જિલ્લાના પશ્ચિમ ખૂણામાં અલ્ટ્રાટેક સિમેન્ટ અને સાંઘી સિમેન્ટના પ્લાન્ટ્સ આવેલા છે, જે વિશ્વના સૌથી મોટા સિમેન્ટ પ્લાન્ટ્સમાંના એક છે. ડૂબેલા આર્ક વેલ્ડીંગ પાઈપોના ઉત્પાદન માટે ક્ષમતાની દ્રષ્ટિએ કચ્છ જિલ્લો વિશ્વનું બીજું સૌથી મોટું હબ છે. વેલસ્પન કોર્પ લિમિટેડ, જિંદાલ સો લિમિટેડ, રત્નમણિ મેટલ્સ, ટ્યુબ્સ લિમિટેડ, વગેરે જેવા મોટા પાયાના એકમો જિલ્લામાં સ્થિત છે. કચ્છ વિશ્વના બીજા સૌથી મોટા ટેક્સટાઇલ પ્લાન્ટનું ઘર છે, વેલસ્પન ઇન્ડિયા લિમિટેડ પ્લાન્ટ, જે મુખ્યત્વે પશ્ચિમી દેશોમાં નિકાસ કરે છે. કચ્છના ભુજમાં BKTનું સૌથી મોટું કૃષિ અને ઔદ્યોગિક ટાયર ઉત્પાદન એકમ છે.
કચ્છ વાર્ષિક અંદાજે 200 લાખ મેટ્રિક ટન મીઠાનું ઉત્પાદન કરે છે, જે ઔદ્યોગિક તેમજ ખાદ્ય વપરાશ માટે દેશમાં ઉત્પાદિત કુલ મીઠાના 30 ટકા હિસ્સો છે. જિલ્લામાં 30 થી વધુ ખાદ્ય મીઠાની રિફાઇનરીઓ છે જે ફ્રી-ફ્લો આયોડાઇઝ્ડ મીઠાનું ઉત્પાદન કરે છે. વધુમાં, જિલ્લામાં બ્રોમિન-ઉત્પાદક એકમો છે જે વાર્ષિક અંદાજે 37,000 MT બ્રોમિનનું ઉત્પાદન કરે છે. આ ઉપરાંત, જિલ્લામાં અદાણી વિલ્મર, કારગિલ, બંજ વગેરે જેવી ઓઇલ રિફાઇનરીઓ છે જે ખાદ્ય તેલની પ્રક્રિયા કરે છે. જિલ્લામાં સ્પોન્જ આયર્ન, ટીએમટી બાર, ઇંગોટ્સ અને અન્ય સ્ટીલ ઉત્પાદનોનું ઉત્પાદન કરતા ઘણા સ્ટીલ પ્લાન્ટ છે. આ ઉપરાંત, જિલ્લામાં બેન્ટોનાઈટ અને બ્લીચિંગ માટીના ઉત્પાદકો પણ છે.
કચ્છ જિલ્લો તેની અદ્ભુત કલાકૃતિઓ માટે દેશભરમાં જાણીતો છે. કચ્છની લગભગ 20 કળાઓને ઓળખવામાં આવેલી કળા છે, અને હાલમાં 2 કળા (કચ્છ શાલ અને કચ્છ ભરતકામ)ને GI ટેગ આપવામાં આવ્યા છે. દર વર્ષે નવેમ્બરથી ફેબ્રુઆરી સુધીના ચાર મહિના કચ્છમાં યોજાતો રણ ઉત્સવ આજે વિશ્વભરના પ્રવાસીઓ માટે આકર્ષણનું કેન્દ્ર બન્યો છે. કચ્છના સ્થાનિક હસ્તકલા કારીગરોને વિશાળ બજાર અને આર્થિક લાભ પ્રદાન કરીને કચ્છના પ્રવાસન ક્ષેત્રને વેગ મળ્યો છે. પરિણામે છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં કચ્છમાં નોંધાયેલા કારીગરોની સંખ્યામાં સતત વધારો થઈ રહ્યો છે. હાલમાં જિલ્લામાં 25,000 થી વધુ નોંધાયેલા કારીગરો છે. કેન્દ્ર સરકારની ‘વન ડિસ્ટ્રિક્ટ વન પ્રોડક્ટ’ (ODOP) યોજના હેઠળ, સેક્ટરને ઔપચારિક બનાવવા અને નિકાસને વેગ આપવાના પ્રયાસો કરવામાં આવી રહ્યા છે.
