ઈન્ટરનેશનલ મોનેટરી ફંડ (IMF)નો અંદાજ છે કે ભારત આગામી પાંચ વર્ષ દરમિયાન વૈશ્વિક વૃદ્ધિમાં તેનું યોગદાન વધુ વધારશે કારણ કે ભારતીય અર્થતંત્ર ઝડપથી આગળ વધી રહ્યું છે. અભ્યાસ અનુસાર, IMFના એશિયા અને પેસિફિક વિભાગના નિર્દેશક કૃષ્ણા શ્રીનિવાસન માને છે કે ભારત 2028 સુધીમાં વૈશ્વિક વૃદ્ધિમાં 16% થી 18% યોગદાન આપશે. IMFના તાજેતરના અંદાજ મુજબ, ચીનની આર્થિક મંદીની સરખામણીમાં ભારતની મજબૂત વૃદ્ધિના પરિણામે ભારત વૈશ્વિક વૃદ્ધિમાં વધુ યોગદાન આપશે.
જો કે, ચીન તેની અર્થવ્યવસ્થાના કદના સંદર્ભમાં અગ્રેસર છે. IMFના તાજેતરના અંદાજો અનુસાર, ચીનની નજીવી જીડીપી 2028 સુધીમાં વધીને $23.61 ટ્રિલિયન થશે, જ્યારે ભારતની જીડીપી વધીને $5.94 ટ્રિલિયન થશે. IMFના અંદાજ મુજબ, ચીન અને ભારત 2023 અને 2024 બંનેમાં વૈશ્વિક વૃદ્ધિના અડધાથી વધુ પ્રદાન કરશે. ભારતનો જીડીપી ચાલુ નાણાકીય વર્ષમાં 6.3% વધવાની ધારણા છે, જે જુલાઈમાં તેના અગાઉના અંદાજ કરતાં 20 બેસિસ પોઈન્ટ્સ વધારે છે, એમ આઈએમએફએ ઓક્ટોબરના પ્રથમ સપ્તાહમાં રજૂ કરેલા તેના નવીનતમ વર્લ્ડ ઈકોનોમિક આઉટલુક રિપોર્ટમાં જણાવ્યું હતું. ઉલ્લેખનીય છે કે, IMFએ 2023-24 માટે ભારતના જીડીપી વૃદ્ધિ અનુમાનમાં વધારો કર્યો છે, જે ત્રણ મહિનામાં બીજો વધારો છે. આ અનુમાન ભારતના જીડીપી વૃદ્ધિ દરને ભારત સરકાર દ્વારા અનુમાનિત 6.5%ના આંકડાની નજીક લાવે છે.
જો કે, IMFએ નાણાકીય વર્ષ 2024-25 માટે ભારતના જીડીપી વૃદ્ધિ દરને 6.3% પર જાળવી રાખીને આગામી વર્ષ માટે તેની આગાહીમાં કોઈ ફેરફાર કર્યો નથી. સંસ્થાએ જણાવ્યું હતું કે, “ભારતમાં વૃદ્ધિ 2023 અને 2024 બંનેમાં 6.3% પર મજબૂત રહેવાનો અંદાજ છે, 2023 માટે 0.2 ટકા પોઈન્ટની વૃદ્ધિ સાથે, જે એપ્રિલ-જૂન દરમિયાન અપેક્ષા કરતાં વધુ મજબૂત વપરાશને પ્રતિબિંબિત કરે છે.”
એ નોંધવું મહત્વપૂર્ણ છે કે 2014માં ભાજપ સરકારે સત્તા સંભાળી ત્યારથી ભારતનો આર્થિક વિકાસ વધી રહ્યો છે. ત્યારપછીના 9 વર્ષમાં ભારતીય અર્થવ્યવસ્થાનો નોંધપાત્ર વિકાસ થયો છે. ભારત 2014 માં જીડીપીની દ્રષ્ટિએ દસમા સૌથી મોટા અર્થતંત્રમાંથી પાંચમા સૌથી મોટા અર્થતંત્રમાં વૃદ્ધિ પામ્યું છે. છેલ્લા નવ વર્ષોમાં, તેણે યુનાઇટેડ કિંગડમ (યુકે), ફ્રાન્સ, ઇટાલી, કેનેડા અને બ્રાઝિલ જેવા દેશોને પાછળ છોડી દીધા છે. માત્ર 9 વર્ષમાં સરકારે દેશની અર્થવ્યવસ્થાને વૈશ્વિક પાવરહાઉસમાં બદલી નાખી છે.
2014 પહેલા IMFએ ભારત માટે શું આગાહી કરી હતી:-
જણાવી દઈએ કે, IMFએ વર્ષ 2010 અને 2011માં ભારતીય અર્થવ્યવસ્થાની વૃદ્ધિ અનુક્રમે 9.7% અને 8.4% વધવાની આશા વ્યક્ત કરી હતી. જો કે, શરીરે ફુગાવાના ઊંચા સ્તરની નોંધ કરી હતી. IMF એ 2011 માં તેના વાર્ષિક મૂલ્યાંકન અહેવાલમાં સૂચવ્યું હતું કે, “મજબૂત વૃદ્ધિને કારણે ફુગાવાના ઊંચા સ્તરો તરફ દોરી જાય છે, ભારતે અર્થતંત્રને નિયંત્રણમાં રાખવા માટે પૂર્વ-કટોકટી નાણાકીય અને રાજકોષીય નીતિઓ તરફ પાછા ફરવાની ગતિ ઝડપી કરવી જોઈએ.”
વધુમાં, વર્ષ 2013 અને 2014માં, IMFએ ભારતની અર્થવ્યવસ્થા અનુક્રમે 4.6% અને 5.4%ના દરે વૃદ્ધિ પામવાનું અનુમાન કર્યું હતું. IMF એ એમ પણ કહ્યું હતું કે ભારતે મેક્રો ઇકોનોમિક અને નાણાકીય સ્થિરતા પુનઃસ્થાપિત કરી હોવા છતાં, વિકાસ માટે માળખાકીય અવરોધો અને સતત ઊંચા ફુગાવા પર કામ કરવાની વિશાળ અવકાશ છે.
વર્ષ 2014 માં આર્થિક દૃષ્ટિકોણમાં ફેરફાર –
PM મોદી ભારતમાં સત્તા પર આવ્યાના એક વર્ષ પછી, ભારતની અર્થવ્યવસ્થામાં સ્થિરતા જોવા મળી અને વૃદ્ધિના અંદાજો વધ્યા. IMF એ તે વર્ષે તેના વાર્ષિક મૂલ્યાંકન અહેવાલમાં જણાવ્યું હતું કે 2013 માં વૃદ્ધિ દર 4.6% અંદાજવામાં આવ્યો હતો, પરંતુ સહેજ મજબૂત વૈશ્વિક વૃદ્ધિ અને સુધરેલી નિકાસ સ્પર્ધાત્મકતાને કારણે 2014 માં આ વધીને 5.4% થયો હતો. વ્યાપારી વાતાવરણમાં સુધારાને પગલે મજબૂત રોકાણને કારણે 2015-16માં GDP વૃદ્ધિ 7.5%, 2016-17માં 7.6% અને 2017-18માં 7.2% થવાનો અંદાજ છે. દરમિયાન, ચીનની અર્થવ્યવસ્થા 2017માં 6.6% અને 2018માં 6.2% સુધી ધીમી રહેવાની ધારણા હતી. તાજેતરમાં, ઇન્ટરનેશનલ મોનેટરી ફંડ (IMF) એ જણાવ્યું હતું કે ભારતનો GDP વૃદ્ધિ દર 2022 માં 6.8% થી ઘટીને 2023 માં 6.1% થઈ જશે. IMF એ પણ અનુમાન કર્યું છે કે 2024 માં વૃદ્ધિ દર વધીને 6.8% થશે.
ભારતને સૌથી ઝડપથી વિકસતી અર્થવ્યવસ્થા બનાવવા સરકારના પ્રયાસો:-
જણાવી દઈએ કે હાલમાં ભારતીય અર્થવ્યવસ્થાના વિસ્તરણે સમગ્ર વિશ્વનું ધ્યાન પોતાની તરફ ખેંચ્યું છે. ભારતે ચીનને પછાડીને સૌથી ઝડપથી વિકસતી મુખ્ય અર્થવ્યવસ્થા તરીકે સ્થાન મેળવ્યું છે. તે નોંધવું યોગ્ય છે કે આ એક સરળ કાર્ય નથી. વડાપ્રધાન મોદીની સરકારે છેલ્લા નવ વર્ષો દરમિયાન સેંકડો પ્રોજેક્ટ્સમાં જાહેર રોકાણની સાથે સાથે અનેક નીતિગત સુધારાઓ લાગુ કર્યા છે. આ સુધારાઓ અને રોકાણોએ કૃષિ, ઉત્પાદન અને સેવાઓ જેવા નિર્ણાયક ઉદ્યોગો પર અભૂતપૂર્વ અસર કરી છે. વિવિધ કાર્યક્રમો, જેમાંથી ઘણા લાંબા પ્રારંભિક સમયગાળા ધરાવે છે, સમય જતાં પરિણામો આપવાનું ચાલુ રાખશે.
પીએમ મોદીએ આર્થિક વ્યવસ્થાપનમાં શ્રેષ્ઠ પ્રથાઓનો સમાવેશ કર્યો છે, જે વ્યવહારુ છે અને સૌથી અગત્યનું, દેશ માટે યોગ્ય છે. આ ખરેખર રાહતની બાબત છે, કારણ કે ઘણા દાયકાઓથી ભારત ખોટા માથાવાળા વૈચારિક દૃષ્ટાંતોથી ઝઝૂમી રહ્યું હતું, જેના પરિણામે માત્ર નબળા વિકાસ દર અને સ્થાનિક ગરીબીમાં પરિણમ્યું હતું. વર્ષોથી, દેશે આ આર્થિક સુધારાઓ અને નીતિઓના અમલીકરણમાં અપ્રતિમ શ્રેષ્ઠતા જોઈ છે.
