વિશ્વભરમાં હલાલ ઉત્પાદનો ઇસ્લામિક અર્થતંત્રના સમર્થન સાથે બજારમાં છલકાઇ રહ્યા છે. તેવા સમયે આવો આપણે સમજીએ સમગ્ર વિશ્વમાં હલાલનોમિક્સ કેવી ભયંકર રીતે ફેલાઈ રહ્યું છે. જેમાં શરિયા રિબાને પ્રતિબંધિત કરે છે જેમ કે ઇસ્લામિક બેંકિંગ સિસ્ટમ શરિયા અનુરૂપ બનવા માટે વિકસિત થઈ છે. ઉદાહરણ તરીકે, મલેશિયા ઇસ્લામિક બેંકિંગ અને ફાઇનાન્સ અને હલાલ ઉદ્યોગમાં વિશ્વ અગ્રણી છે. 1983 માં ઇસ્લામિક બેંકિંગ એક્ટની રજૂઆત દ્વારા મલેશિયામાં પ્રથમ ઇસ્લામિક બેંક (બેંક ઇસ્લામ મલેશિયા બર્હાદ)ની સ્થાપના કરવામાં આવી હતી. ઇસ્લામિક બેંકોની કામગીરી ધાર્મિક કાયદાઓ દ્વારા સંચાલિત હોવાથી તેઓને ભારત સહિત સંખ્યાબંધ બિન-ઇસ્લામિક રાષ્ટ્રો દ્વારા માન્યતા આપવામાં આવી નથી.

2006 માં, હલાલ ઉદ્યોગને પ્રોત્સાહન આપવા માટે મલેશિયામાં હલાલ ઇન્ડસ્ટ્રી ડેવલપમેન્ટ કોર્પોરેશનની સ્થાપના કરવામાં આવી હતી 2013માં કુઆલાલમ્પુરે ‘હલાલ અર્થતંત્ર’ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરીને વર્લ્ડ હલાલ રિસર્ચ અને વર્લ્ડ હલાલ ફોરમ સમિટનું આયોજન કર્યું હતું.આ સમિટે હલાલ ઉદ્યોગ અને ઇસ્લામિક બેંકિંગ અને ફાઇનાન્સ ક્ષેત્રો વચ્ચે વધુ સહકાર દ્વારા વિશ્વભરમાં હલાલ ઉત્પાદનોની સ્વીકૃતિને પ્રોત્સાહન આપવાનું વચન આપ્યું હતું. હલાલ ઉદ્યોગમાં રોકાણને પ્રોત્સાહન આપવા માટે, SAMI હલાલ ફૂડ ઇન્ડેક્સ (શરિયા અનુરૂપ કંપનીઓની સૂચિબદ્ધ સ્ટોક માર્કેટ ઇન્ડેક્સ) જેવી અનુક્રમણિકા શ્રેણી છે.

હલાલનોમિક્સ ધાર્મિક પાયા
હલાલ ઉદ્યોગ ફાર્મથી ગ્રાહક સુધીના તમામ પાસાઓનું સંચાલન કરે છે, જેમાં ઉત્પાદન અને વિતરણ લાઇનનો સમાવેશ થાય છે. જેમ જેમ હલાલ અર્થતંત્ર આકાર લઈ રહ્યું છે, તેમ આ હલાલ અર્થતંત્રનો ઉપયોગ કરીને ઇસ્લામિક આર્થિક ક્ષેત્રને વિકસાવવા પર વધુ ભાર મૂકવામાં આવ્યો. HSBC અમાનહ મલેશિયાના CEO રાફે હનીફના શબ્દોમાં – “જો આપણે હલાલ અર્થતંત્ર તરફ આગળ વધવા જઈ રહ્યા છીએ, તો આપણે સર્વગ્રાહી અભિગમ અપનાવવો પડશે સમગ્ર ચક્ર ઉત્પાદનથી ધિરાણ સુધીની આખી સાંકળ હલાલ હોવી જોઈએ. હલાલ ઉત્પાદનોના નફાનો ઉપયોગ અન્ય હલાલ ઉત્પાદનોના વધુ ઉત્પાદન અને વિતરણ માટે ભંડોળ તેમજ હલાલ ઉદ્યોગને નાણાકીય સહાય પૂરી પાડવા માટે કરે છે.

આ બધું ફક્ત ઇસ્લામિક બેંકિંગ અને ફાઇનાન્સ સિસ્ટમ દ્વારા થાય છે.આની સાથે સમગ્ર વિશ્વમાં ઉત્પાદનથી ગ્રાહક સુધીની સમગ્ર સાંકળ પર સંપૂર્ણ નિયંત્રણ પ્રાપ્ત થાય છે! એવા પૂરતા પુરાવા છે કે આ કામ કરે છે.તેમાંથી એક માત્ર મલેશિયામાં જ ઇસ્લામિક બેંકિંગ અસ્કયામતોના બજાર હિસ્સામાં 2000માં 6.9 ટકાથી વધીને 2011માં 22 ટકા સુધીનો ખગોળીય વધારો છે.આ વૃદ્ધિએ હલાલ ઉદ્યોગને સૌથી ઝડપથી વિકસતા ઉદ્યોગોમાં મોખરે મૂક્યો છે.સ્પષ્ટપણે, હલાલ ઉદ્યોગ અને ઇસ્લામિક બેંકિંગ અને નાણાકીય સેવાઓ હવે મજબૂતીથી આગળ વધી રહી છે.

સર્વગ્રાહી હલાલ અર્થતંત્રની તરફેણમાં વર્ષો જૂના કાયદાઓને બાજુએ મૂકીને
હલાલ અર્થતંત્રનો વિચાર માત્ર માંસને લગતી તેની થોડી નમ્ર શરૂઆતથી વિકસ્યો છે. આનાથી વિવિધ જરૂરિયાતોને અનુરૂપ નિયમોમાં ફેરફાર કરવાની જરૂરિયાત આગળ વધી છે. તેથી પ્રવર્તમાન પરિસ્થિતિઓના આધારે, જે કંઈક વર્ષો પહેલા હરામ માનવામાં આવતું હતું તે હવે હલાલ થઈ ગયું છે.

હલાલ ઉદ્યોગનો સતત વિસ્તરતો વ્યાપ નીચેના ઉદાહરણો દ્વારા સ્પષ્ટ થશે –
a માંસથી શાકાહારી ઉત્પાદનો: પ્રખ્યાત તમામ શાકાહારી હલ્દીરામના નમકીન (નાસ્તો) પણ હવે હલાલ પ્રમાણિત છે. ડ્રાય ફ્રુટ્સ, મીઠાઈઓ, ચોકલેટ પણ સામેલ છે.
b સૌંદર્ય પ્રસાધનો માટે ખાદ્યપદાર્થો : અનાજ, તેલ, સાબુ, શેમ્પૂ, ટૂથપેસ્ટ, કાજલ (આઇ લાઇનર), નેઇલ પોલીશ, લિપસ્ટિક અને અન્ય સૌંદર્ય પ્રસાધનો હવે ‘હલાલ’ પ્રમાણપત્રના દાયરામાં છે.
c દવાઓ: યુનાની, આયુર્વેદિક દવાઓ, મધ હવે હલાલ પ્રમાણિત છે.

ડી. મલ્ટીનેશનલ ફૂડ ચેઇન્સઃ મેકડોનાલ્ડ્સ બર્ગર, ડોમિનોઝ પિઝા, લગભગ તમામ એરપોર્ટ પર ઉપલબ્ધ ફૂડ હવે હલાલ પ્રમાણિત છે.

ઇ. હલાલ એપાર્ટમેન્ટ કોમ્પ્લેક્સ : કોચી (કેરળ) હવે શરિયા નિયમો અનુસાર બાંધવામાં આવેલ દેશના પ્રથમ હલાલ પ્રમાણિત એપાર્ટમેન્ટ સંકુલનું ઘર છે. સંકુલમાં પુરુષો અને સ્ત્રીઓ માટે અલગ સ્વિમિંગ પૂલ, અલગ પ્રાર્થના હોલ, મક્કાથી દૂર આવેલા શૌચાલય, નમાઝના સમય વિશે ચેતવણી આપતી ઘડિયાળો, અન્ય ‘આધુનિક’ સુવિધાઓની સાથે દરેક ઘરમાં નમાઝનું પ્રસારણ કરવાની સુવિધા છે.

એફ. હલાલ હોસ્પિટલો : ગ્લોબલ હેલ્થ સિટી (ચેન્નઈ, તમિલનાડુ) એ હલાલ પ્રમાણિત હોસ્પિટલ છે. તેઓ ઇસ્લામના સિદ્ધાંતો અનુસાર સ્વચ્છતા અને આહારના નિયમોના આંતરરાષ્ટ્રીય ધોરણોને પૂર્ણ કરવાનો દાવો કરે છે. આ હલાલ પ્રમાણપત્ર હોસ્પિટલને 50 થી વધુ ઇસ્લામિક દેશોના દર્દીઓની માંગ પૂરી કરવામાં મદદ કરે છે અને હોસ્પિટલ પ્રવાસનને પ્રોત્સાહન આપે છે.

જી. હલાલ ડેટિંગ વેબસાઇટ્સ: સિંગલ્સને મળવા અને એકબીજા સાથે મિત્રતા કરવા માટે અસંખ્ય વેબસાઇટ્સ છે. હવે ત્યાં હલાલ પ્રમાણિત ડેટિંગ વેબસાઇટ્સ છે જે આ શરિયા અનુરૂપ રીતે કરે છે, ‘મિંગલ’ તેમાંથી એક છે.

દાર અલ-હર્બ દેશોમાં હલાલ પ્રમાણપત્ર ફી
હલાલ અર્થતંત્ર ઉત્પાદન-થી-ગ્રાહક સાંકળમાં સંપૂર્ણ ઇસ્લામિક સિસ્ટમ લાદવાનો પ્રયાસ કરે છે, પરંતુ ઉદ્યોગમાં હાલના દિગ્ગજો સાથે સ્પર્ધા કરવી સરળ નથી. ઉદાહરણ તરીકે, તે હલાલ ઉત્પાદનોનું ઉત્પાદન અને માર્કેટિંગ કરવા માટે અતિશય સમય અને શક્તિ લેશે જે મેકડોનાલ્ડ્સ, ડોમિનોઝ, તાજ કેટરર્સ, હલ્દીરામ્સ, બિકાનો, વાડીલાલ આઇસક્રીમ્સ, કેલોગ્સ, દાવત બાસમતી જેવી અગ્રણી બ્રાન્ડ્સ દ્વારા વર્તમાન ઉત્પાદનોને પહોંચી વળશે અથવા વટાવી જશે. ફોર્ચ્યુન ઓઈલ, અમૃતાંજન, VICCO વગેરે. બિન ઈસ્લામિક દેશો (દા અલ-હર્બ) માં કામ કરતી વખતે આ કંપનીઓ માટે માત્ર મુસ્લિમ કર્મચારીઓને નોકરીએ રાખવાનું પણ શક્ય નથી.

તેથી તેઓને કેટલીક ખાસ ‘કન્સેશન’ આપવામાં આવી છે. તેઓને હલાલ પ્રમાણપત્ર મેળવવા માટે ભારે ફી ચૂકવવાની ‘મંજૂરી’ છે. આ ફીનો ઉપયોગ ઇસ્લામિક ફાઇનાન્સ સિસ્ટમને મજબૂત કરવા માટે થાય છે. અગાઉ, ઇસ્લામિક શાસન હેઠળ બિન-મુસ્લિમ પ્રજાને ‘રક્ષણાત્મક’ જિઝિયા કર (પરિવર્તનમાંથી મુક્તિ) ચૂકવવાની ફરજ પાડવામાં આવતી હતી. તેવી જ રીતે આજે કંપનીઓને ‘હલાલ પ્રમાણપત્ર ફી’ તરીકે મોટી રકમ ચૂકવવા માટે કહેવામાં આવે છે, જો તેઓ તેમના ઉત્પાદનોને મુસ્લિમો દ્વારા ઉપયોગ માટે પ્રમાણિત કરવા માંગતા હોય.

રમઝાન મહિના દરમિયાન વૈશ્વિક હલાલ અર્થતંત્ર કેન્દ્રમાં સ્થાન લે છે. જે તેની નોંધપાત્ર વૃદ્ધિ અને બજાર મૂલ્યમાં 2025 સુધીમાં USD 7.7 ટ્રિલિયન સુધી પહોંચવાની સંભાવના દર્શાવે છે.જે 2015માં USD 3.2 ટ્રિલિયન હતું. જેમાં નાણા અને ખોરાકથી લઈને ફાર્માસ્યુટિકલ્સ, મુસાફરી, સૌંદર્ય પ્રસાધનો અને ફેશન સુધીના ઉદ્યોગોની વિશાળ શ્રેણીને સમાવે છે. તાજેતરના વર્ષોમાં, હલાલ અર્થતંત્રે 2015 અને 2025 ની વચ્ચે 9. 2 ટકાના ચક્રવૃદ્ધિ દરની આગાહી સાથે, વધતું ધ્યાન અને રોકાણ મેળવ્યું છે. જેમ જેમ હલાલ અર્થતંત્ર વિસ્તરણ અને વૈવિધ્યકરણ કરવાનું ચાલુ રાખે છે. તે વ્યવસાયો અને રોકાણકારોને ટેપ કરવાની અનન્ય તક રજૂ કરે છે.
 
ઇન્વેસ્ટમેન્ટ પ્રમોશન એજન્સી કતાર (IPA કતાર) દ્વારા તાજેતરના ક્ષેત્રીય અભ્યાસ મુજબ, GCC પ્રદેશ આ બજાર વૃદ્ધિનો લાભ મેળવવા માટે સારી સ્થિતિમાં છે, કતાર આ તેજીવાળા ક્ષેત્રના હબ તરીકે સેવા આપે છે. ખાદ્ય સુરક્ષા, ટકાઉપણું અને નવીનતાને પ્રોત્સાહન આપતા હાસાદ ફૂડ જેવા બજારના મુખ્ય ખેલાડીઓ સાથે દેશ પહેલેથી જ હલાલ ફૂડ ઉદ્યોગમાં અગ્રણી તરીકે સ્થાપિત થઈ ચૂક્યો છે. ઉચ્ચ વૃદ્ધિની સંભાવના ધરાવતા મુખ્ય ક્ષેત્રો પર કતારના ધ્યાને તમામ ઉદ્યોગોમાં પ્રભાવશાળી હલાલ બજાર કદ માટે સ્ટેજ સેટ કર્યું છે. 2021 માં, તેણે નાણાકીય બજારોમાં USD 156.4 બિલિયન, USD 1 બિલિયન ઇસ્લામિક ઇન્સ્યોરન્સ , USD 14.2 બિલિયન ઇસ્લામિક ટૂરિઝમ, USD 5.1 બિલિયન હેલ્થકેરમાં અને USD 849 મિલિયન ઇસ્લામિક ફિનટેકમાં રેકોર્ડ કર્યું હતું.