ભારતીય જનતા પાર્ટીએ તેના ચૂંટણી ઢંઢેરામાં 2036 ઓલિમ્પિકની યજમાનીની વાત કરી છે. ભારતે અત્યાર સુધી માત્ર એશિયન ગેમ્સ અને કોમનવેલ્થ ગેમ્સની જ યજમાની કરી છે. ચાલો સમજીએ કે ઓલિમ્પિકની યજમાની મેળવવાની પ્રક્રિયા શું છે અને ભારતનો દાવો કેટલો મજબૂત લાગે છે.
ચાલો આ આખી કહાનીને ક્રમિક રીતે સમજીએ. સૌથી પહેલા એ સમજવું જરૂરી છે કે 4-5 વર્ષમાં તમામ મોટા પ્રોજેક્ટ પૂરા કરનાર સરકાર ઓલિમ્પિકની યજમાની માટે વધુ 12 વર્ષ કેમ રાહ જોઈ રહી છે? ચાલો જાણીએ તેનું કારણ – દર 4 વર્ષે ઓલિમ્પિક ગેમ્સનું આયોજન કરવામાં આવે છે. આ વર્ષે, પેરિસમાં 2024 ઓલિમ્પિકનું આયોજન કરવામાં આવશે, જેની તૈયારીઓ હાલ પૂરજોશમાં ચાલી રહી છે. પરંતુ ઓલિમ્પિક 2028માં અને પછી 2032માં પણ યોજાશે, તો 2036ની યજમાનીની રાહ શા માટે? આ પ્રશ્નનો જવાબ પણ ખૂબ જ સરળ છે. રમતગમતની દુનિયામાં રસ ધરાવનારાઓ પણ આ જાણતા હશે. ઓલિમ્પિકની યજમાની કરવાનો નિર્ણય ઘણા વર્ષો પહેલા લેવામાં આવે છે. ઉદાહરણ તરીકે, 2024 પેરિસ ઓલિમ્પિક પછી, 2028 ઓલિમ્પિક્સ અમેરિકન શહેર લોસ એન્જલસમાં યોજાશે અને 2032 ઓલિમ્પિક્સ ઓસ્ટ્રેલિયન શહેર બ્રિસ્બેનમાં યોજાશે. મતલબ કે હવે 2036 એ સૌથી નજીકનું વર્ષ છે જ્યારે ઓલિમ્પિકની યજમાનીનો દાવો કરી શકાય છે.
બ્રિસ્બેન 2032 ઓલિમ્પિકની યજમાની કરશે તે નિર્ણય પણ લગભગ ત્રણ વર્ષ પહેલા 2021માં લેવામાં આવ્યો હતો. શક્ય છે કે તમારા મનમાં આ પ્રશ્ન પણ આવે કે ઓલિમ્પિકની યજમાનીનો નિર્ણય અત્યાર સુધી અગાઉથી કેમ લેવામાં આવ્યો. આનું કારણ જાણવા માટે તમારે તે પ્રક્રિયા જાણવી પડશે જેના આધારે ઓલિમ્પિકની યજમાની કરવાનો નિર્ણય લેવામાં આવે છે. આ પહેલા તમને યાદ કરાવી દઈએ કે ભારતે 2010માં કોમનવેલ્થ ગેમ્સની યજમાની કરી હતી. આ પહેલા ભારતમાં 1951 અને 1982માં એશિયન ગેમ્સનું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું. હોકી, બેડમિન્ટન, શૂટિંગ વગેરે જેવી વિવિધ રમતોની વિશ્વ ચેમ્પિયનશિપ ભારતમાં યોજાય છે. કોમનવેલ્થ ગેમ્સના આયોજન બાદ મોટી ઈવેન્ટ્સનું આયોજન કરવાનો અનુભવ ચોક્કસપણે વધ્યો છે.
તમે ઓલિમ્પિકનું હોસ્ટિંગ કેવી રીતે મેળવશો?
ઓલિમ્પિકનું યજમાન કોણ છે? તે આંતરરાષ્ટ્રીય ઓલિમ્પિક સમિતિના સભ્ય દેશો વચ્ચે મતદાન દ્વારા નક્કી કરવામાં આવે છે. ઇન્ટરનેશનલ ઓલિમ્પિક કમિટી (IOC) ની દેખરેખ હેઠળ, ઘણા શહેરોએ ઓલિમ્પિક ગેમ્સની યજમાની કરવા માટે બોલી લગાવી. ‘બિડ’ કરો એટલે કે તમારો દાવો રજૂ કરો. તેમની ‘બીડ’ની તરફેણમાં મોટી રજૂઆતો તૈયાર કરવામાં આવે છે. આ બોલી જીતવા માટે પણ ઘણા જુગાડની જરૂર પડે છે. ઘણા પૈસા ખર્ચવા પડશે. તમારે તમારી તરફેણમાં લોબી કરવી પડશે. આધુનિક યુગમાં ઓલિમ્પિક ગેમ્સની યજમાની કરવી એ આખી દુનિયાને પોતાની તાકાત બતાવવાની એક મોટી તક છે એ વાતનો કોઈ ઈન્કાર કરી શકતું નથી. આમાં ઘણી યુક્તિઓ સામેલ છે. ઉત્તમ ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરની ખાતરી આપ્યા પછી, મતદાન થાય છે અને મતદાનમાં તે નક્કી થાય છે કે વિશ્વના કયા ભાગમાં ઓલિમ્પિક રમતો યોજાશે. તે દેશના પ્રખ્યાત ચહેરાઓ પણ યજમાન હોવાનો દાવો કરતા શહેરના સમર્થનમાં ભાગ લે છે.
અહીં તમારે એ પણ જાણવું જોઈએ કે ઓલિમ્પિક દેશના નામ પર નહીં પરંતુ શહેરના નામ પર યોજાય છે. એટલે કે ઓલિમ્પિકમાં યોજાતી તમામ સ્પોર્ટ્સ સ્પર્ધાઓનું આયોજન કરવા માટે એક શહેરમાં ‘ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર’ હોવું જોઈએ. આ ઉપરાંત ખેલગાંવ, મુખ્ય પ્રેસ સેન્ટર, ઇન્ટરનેશનલ બ્રોડકાસ્ટર સેન્ટર જેવી સુવિધાઓ પણ તૈયાર કરવાની રહેશે. જે વિશ્વભરમાંથી એકઠા થયેલા ખેલાડીઓ તેમજ મીડિયા અને અન્ય મહત્વના લોકો માટે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે ભારત 2036 ઓલિમ્પિક માટે અમદાવાદના નામ પર દાવો કરશે. આ માટે સરદાર વલ્લભભાઈ પટેલ સ્પોર્ટ્સ એન્ક્લેવ તૈયાર કરવામાં આવી રહ્યું છે. નરેન્દ્ર મોદી સ્ટેડિયમમાં ઓપનિંગ સેરેમનીની પણ ચર્ચા છે. ગત વર્ષે ઓક્ટોબર મહિનામાં ઈન્ટરનેશનલ ઓલિમ્પિક કમિટીના 141મા સત્રમાં ભારતના વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ પણ કહ્યું હતું કે ભારત 2036 ઓલિમ્પિક માટે દાવો રજૂ કરશે.
કયા શહેરો તમને પડકાર આપશે?
2036 ઓલિમ્પિક માટે ભારતની બિડ ઇન્ડોનેશિયાના શહેર નુસાન્તારા અને તુર્કીના શહેર ઇસ્તંબુલથી સ્પર્ધાનો સામનો કરશે. નુસંતારા ઇન્ડોનેશિયાની નવી રાજધાની છે. તુર્કીના શહેર ઈસ્તાંબુલ પાસે પણ ઓલિમ્પિકની યજમાનીનો દાવો કરવાનો અનુભવ છે. આ દેશે 2000, 2008 અને 2020માં દાવો કર્યો હતો પરંતુ ત્રણેય પ્રસંગોએ ખાલી હાથ પાછા ફરવું પડ્યું હતું. આ દાવો 2000માં સિડની, 2008માં બેઇજિંગ અને 2020માં ટોક્યોને આપવામાં આવ્યો હતો. ઇજિપ્ત, સિયોલ, દોહા, બુડાપેસ્ટ, કોપનહેગન અને સેન્ટિયાગો જેવા શહેરો પણ આ રેસમાં જોડાઈ શકે છે. મેડ્રિડ અને લંડન સહિતના કેટલાક શહેરો એવા છે જે અગાઉ આ રેસમાં હતા પરંતુ હવે વિવિધ કારણોસર બહાર થઈ ગયા છે.
જો કે વર્તમાન સરકારે ઓલિમ્પિકની યજમાની કરવાની ઈચ્છા વ્યક્ત કરી તે પહેલા જ આ દિશામાં પ્રયાસો કરવામાં આવ્યા હતા. જ્યારે ઉમા ભારતી ખેલ મંત્રી બન્યા ત્યારે તેમણે 2012માં ઓલિમ્પિક ગેમ્સની યજમાનીનો દાવો કરવાની વાત કરી હતી, પરંતુ ઘણા કારણોસર આ થઈ શક્યું નહીં. સૌપ્રથમ સરકાર બદલાઈ, પછી વિવિધ આંતરિક મતભેદો થયા અને છેવટે આ દરખાસ્ત ફાઈલોમાં રહી ગઈ. આ વખતે પણ એક પડકાર ભારતીય દાવાને અમુક અંશે મુશ્કેલીમાં મૂકશે.
2010માં જ્યારે કોમનવેલ્થ ગેમ્સ યોજાઈ હતી ત્યારે અનેક કૌભાંડો થયા હતા. ખેલ વડા સુરેશ કલમાડી અને તેમના કેટલાક નજીકના લોકોને પણ જેલમાં જવું પડ્યું હતું. આવી ઘટનાઓ દેશની આંતરિક બાબત હોવા છતાં, તે ‘સ્વાદમાં ખરાબ’ રહે છે. જોકે, તાજેતરમાં ભારતને ઓલિમ્પિકની યજમાની અંગે કેટલાક મોટા દેશોનું સમર્થન મળ્યું છે. ફ્રાન્સના રાષ્ટ્રપતિ પણ આમાં સામેલ છે. છેલ્લે, અમે તમને એ પણ જણાવી દઈએ કે જ્યારે બ્રિસબેનને ઓલિમ્પિકની યજમાની કરવાની તક મળી ત્યારે તેને 80માંથી 72 વોટ મળ્યા હતા. ભારતે પણ આ સમર્થન મેળવવું પડશે. આમાં એક વાત ભારતની તરફેણમાં જશે. નીતા અંબાણી IOCના સભ્ય પણ છે, જે એક મોટા બિઝનેસ હાઉસ સાથે સંકળાયેલા છે.
ક્રેડિટ – શિવેન્દ્ર કુમાર સિંહ (વરિષ્ઠ સ્પોર્ટ જર્નાલિસ્ટ)
