હાઈકોર્ટના આદેશ બાદ ASIના એડિશનલ ડાયરેક્ટર જનરલ ડૉ. આલોક ત્રિપાઠીના નિર્દેશમાં આ સર્વે કરવામાં આવ્યો હતો. આ સમયગાળા દરમિયાન, ખોદકામમાં 1700 થી વધુ પ્રાચીન વસ્તુઓ મળી આવી હતી. જેમાં દેવી-દેવતાઓની 37 મૂર્તિઓ પણ સામેલ છે.
હાઈલાઈટ્સ
- ધરા ભોજશાળા અંગે ASIનો રિપોર્ટ હાઈકોર્ટમાં રજૂ કરાયો
- મૂર્તિઓને લઈને અનેક મોટા ખુલાસા થયો
- ખોદકામમાં 1700 થી વધુ પ્રાચીન વસ્તુઓ મળી આવી હતી
ભારતીય પુરાતત્વ સર્વેક્ષણ (ASI) એ મધ્યપ્રદેશમાં ધાર ભોજશાળામાં સર્વે કર્યા બાદ પોતાનો રિપોર્ટ હાઈકોર્ટમાં સુપરત કર્યો છે. હવે હાઈકોર્ટ આ મામલે 22 જુલાઈએ સુનાવણી કરશે. તમને જણાવી દઈએ કે હાઈકોર્ટના આદેશ બાદ ASIના એડિશનલ ડાયરેક્ટર જનરલ ડૉ. આલોક ત્રિપાઠીના નિર્દેશમાં આ સર્વે કરવામાં આવ્યો હતો. આ સમયગાળા દરમિયાન, ખોદકામમાં 1700 થી વધુ પ્રાચીન વસ્તુઓ મળી આવી હતી. જેમાં દેવી-દેવતાઓની 37 મૂર્તિઓ પણ સામેલ છે. ખોદકામમાં મળેલી સૌથી વિશેષ મૂર્તિ મા વાગ્દેવી એટલે કે સરસ્વતીની ખંડિત મૂર્તિ છે.
ભોજશાળા મુક્તિ યજ્ઞ સંયોજક ગોપાલ શર્મા અને અરજીકર્તા આશિષ ગોયલે સર્વેને લઈને મોટો ખુલાસો કર્યો છે. તેમણે કહ્યું કે અત્યાર સુધી મળેલી પ્રાચીન વસ્તુઓ સાબિત કરે છે કે ભોજશાળા એક મંદિર હતું. તેમણે કહ્યું કે અત્યાર સુધી ખોદકામમાં 37 મૂર્તિઓ મળી આવી છે. તેમાં ભગવાન કૃષ્ણ, જટાધારી ભોલનાથ, હનુમાન, શિવ, બ્રહ્મા, વાગ્દેવી, ભગવાન ગણેશ, માતા પાર્વતી, ભૈરવનાથ વગેરે જેવા દેવી-દેવતાઓની મૂર્તિઓનો સમાવેશ થાય છે.
માહિતી અનુસાર, આ રિપોર્ટમાં ભોજશાળાના સ્તંભો પર હિંદુ દેવી-દેવતાઓની મૂર્તિઓ અને પ્રતીકોનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે. રિપોર્ટ અનુસાર, પરિસરમાંથી 10મી સદીના ચાંદી, તાંબુ, એલ્યુમિનિયમ અને સ્ટીલના કુલ 31 સિક્કા મળી આવ્યા છે. આ ઉપરાંત એવો પણ દાવો કરવામાં આવ્યો હતો કે કેટલાક સિક્કા તે સમયના છે જ્યારે પરમાર રાજાઓ માળવા પર તેમની રાજધાની ધાર સાથે રાજ કરતા હતા.
3 મહિના સુધી સર્વે ચાલુ રહ્યો
11 માર્ચે ઈન્દોર હાઈકોર્ટે ASIને ભોજશાળામાં 500 મીટરની ત્રિજ્યામાં વૈજ્ઞાનિક સર્વે કરવાનો આદેશ આપ્યો હતો. આ સર્વે 22 માર્ચથી શરૂ થયો હતો અને 27 જૂન સુધી ચાલ્યો હતો. સર્વેની ફોટોગ્રાફી અને વીડિયોગ્રાફી પણ કરવામાં આવી હતી. ખોદકામ માટે ગ્રાઉન્ડ પેનેટ્રેટિંગ રડાર (જીપીઆર) અને ગ્લોબલ પોઝિશનિંગ સિસ્ટમ (જીપીએસ)ની પણ મદદ લેવામાં આવી હતી.
શું છે વિવાદ?
ભોજશાળા સંકુલ રાજા ભોજ સાથે સંબંધિત છે. કેટલાક હિન્દુ સંગઠનો દાવો કરે છે કે ભોજશાળાનું વિવાદિત સ્મારક દેવી વાગદેવી (સરસ્વતી)નું મંદિર છે. તેના પુરાવા તરીકે હિન્દુ પક્ષ દ્વારા હાઇકોર્ટમાં ફોટોગ્રાફ્સ પણ રજૂ કરવામાં આવ્યા હતા. હાલમાં આ ભોજશાળા કેન્દ્ર સરકાર હેઠળ છે અને તે ASI દ્વારા સુરક્ષિત છે. ASI એ 7 એપ્રિલ 2003 ના રોજ એક આદેશ આપ્યો હતો જે મુજબ હિન્દુઓને દર મંગળવારે ભોજશાળામાં પૂજા કરવાની છૂટ છે. મુસ્લિમોને દર શુક્રવારે આ સ્થળે નમાઝ પઢવાની છૂટ હતી. મુસ્લિમ સમાજ આ બેન્ક્વેટ હોલને કમાલ મૌલાના મસ્જિદ કહે છે.
