હેડલાઈન :

• રાજ્યસભામાં જગદીપ ધનખર વિરુદ્ધ અવિશ્વાસ પ્રસ્તાવ રજૂ
• નોટીસ પર 70 જેટલા વિપક્ષી સાંસદોએ હસ્તાક્ષર કર્યા
• રાજ્યસભાના મહાસચિવ પી.સી.મોદી સમક્ષ નોટીસ સોંપાઈ
• પક્ષ-વિપક્ષના નેતાઓ વચ્ચે મુકાબલો સોમવારે ચરમ સીમાએ હતો
• RJD,TMC,CPI,CPI-M,JMM,AAP,DMK સાંસદોએ કર્યા હસ્તાક્ષર
• ઉપરાષ્ટ્રપતિ હટાવવાના પ્રસ્તાવ માટે 50 ન્યૂનતમ સંખ્યા જરૂરી
• વિપક્ષ અવિશ્વાસ પ્રસ્તાવ પસાર કરવામાં સફળ રહેશે કે નહી ?
• વિપક્ષના હંગામાને લઈ ફરી બંને ગૃહની કાર્યવાહી સ્થગિત કરાઈ 

રાજ્યસભામાં અધ્યક્ષ જગદીપ ધનખર વિરુદ્ધ અવિશ્વાસ પ્રસ્તાવ લાવવામાં આવ્યો છે.ઉપલા ગૃહમાં વિપક્ષે આ અંગે નોટિસ આપી છે.

– જગદીપ ધનખર વિરુદ્ધ અવિશ્વાસ પ્રસ્તાવ

વિરોધ પક્ષોએ મંગળવારે ઉપાધ્યક્ષ જગદીપ ધનખર વિરુદ્ધ અવિશ્વાસ પ્રસ્તાવ લાવવાની નોટિસ આપી હતી.આ નોટિસ રાજ્યસભાના મહાસચિવ પી.સી.મોદીને સોંપવામાં આવી છે.આ પહેલા ઉપાધ્યક્ષ જગદીપ ધનખર અને વિરોધ પક્ષોના નેતાઓ વચ્ચેનો મુકાબલો સોમવારે ચરમસીમાએ પહોંચી ગયો હતો.આ મુકાબલો બાદ વિપક્ષે ધનખરને તેમના કાર્યકાળમાંથી હટાવવા માટે અવિશ્વાસ પ્રસ્તાવ લાવવાનો નિર્ણય કર્યો હતો.

– કયા કયા પક્ષોએ હસ્તાક્ષર કર્યા

સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર કોંગ્રેસ, RJD,TMC,CPI,CPI-M,JMM,AAP,DMK સહિત લગભગ 70 વિપક્ષી સાંસદોએ નોટિસ પર હસ્તાક્ષર કર્યા છે.કોંગ્રેસની આગેવાનીમાં આ નોટિસ વિરોધ પક્ષો અને રાજ્યસભાના અધ્યક્ષ વચ્ચે ચાલી રહેલી મડાગાંઠના પગલે આવી છે.ઉપરાષ્ટ્રપતિને હટાવવાનો પ્રસ્તાવ લાવવા માટે જરૂરી ન્યૂનતમ સંખ્યા 50 છે.

– શા માટે નારજ છે વિપક્ષ
વાસ્તવમાં વિપક્ષ ઘણા મુદ્દાઓ પર ધનખરથી નારાજ છે.આમાં તાજેતરનો મામલો એ છે કે તેમણે ઉપલા ગૃહમાં સત્તાધારી પક્ષના સભ્યોને કોંગ્રેસ-સોરોસ સંબંધનો મુદ્દો ઉઠાવવાની છૂટ આપી હતી.કોંગ્રેસના સાંસદ દિગ્વિજય સિંહે રાજ્યસભા અધ્યક્ષ પર પક્ષપાતનો આરોપ લગાવ્યો હતો.આ પહેલા આ વર્ષે ઓગસ્ટમાં પણ વિપક્ષી ગઠબંધનના પક્ષોએ ઉપરાષ્ટ્રપતિને તેમના પદ પરથી હટાવવાનો પ્રસ્તાવ રજૂ કરવા નોટિસ આપવાનું વિચાર્યું હતું.બંધારણના અનુચ્છેદ 67(b) મુજબ, ઉપરાષ્ટ્રપતિને રાજ્યસભાના તમામ વર્તમાન સભ્યોની બહુમતી દ્વારા રાજ્યસભા દ્વારા પસાર કરાયેલા ઠરાવ દ્વારા તેમના પદ પરથી દૂર કરી શકાય છે.આ સિવાય તેને લોકસભાની લીલી ઝંડી પણ મળવી જોઈએ.જો કે,આ વિભાગના હેતુઓ માટે,ઠરાવ ખસેડવાના ઈરાદાની ઓછામાં ઓછી 14 દિવસની નોટિસ આપવામાં ન આવે ત્યાં સુધી કોઈ ઠરાવ ખસેડી શકાતો નથી.

– શું વિપક્ષ રાજ્યસભાના અધ્યક્ષને દૂર કરી શકશે?
ઉપરાષ્ટ્રપતિ અને રાજ્યસભાના અધ્યક્ષ જગદીપ ધનખરને પદ પરથી હટાવવા માટે વિરોધ પક્ષોએ મંગળવારે 10 ડિસેમ્બર 2024 ના રોજ અવિશ્વાસ પ્રસ્તાવની નોટિસ આપી હતી.આ અવિશ્વાસ પ્રસ્તાવ પર 70 સાંસદોએ હસ્તાક્ષર કર્યા છે.તમને જણાવી દઈએ કે વિપક્ષી પાર્ટીઓ સતત રાજ્યસભાના અધ્યક્ષ પર પક્ષપાતનો આરોપ લગાવી રહી છે.હવે મોટો પ્રશ્ન એ ઉભો થયો છે કે શું વિપક્ષના આ પ્રસ્તાવ બાદ ઉપરાષ્ટ્રપતિને પદ પરથી હટાવી શકાય છે.અહીં નોંધનિય બાબાત એ છે કે કોંગ્રેસ અને અન્ય પક્ષો ભલે અવિશ્વાસ પ્રસ્તાવ લાવ્યા હોય,પરંતુ તેમને પદ પરથી હટાવવાનું એટલું સરળ નહીં હોય.

– સૌ પ્રથમ તો બહુમતી જરૂરી
ઉપરાષ્ટ્રપતિ રાજ્યસભાના હોદ્દેદાર અધ્યક્ષ છે.તેમને હટાવવા માટે રાજ્યસભામાં બહુમતીથી ઠરાવ પસાર કરવો પડશે. આ પ્રસ્તાવ લોકસભામાં પણ પસાર કરવો પડશે,પરંતુ આ એટલું સરળ નથી.NDA પાસે 293 સભ્યો છે અને I.N.D.I.A.ના લોકસભામાં 236 સભ્યો છે.બહુમતી 272 પર છે.જો ઈન્ડિયા એલાયન્સ અન્ય 14 સભ્યોને પોતાની સાથે લાવે તો પણ આ પ્રસ્તાવ પસાર કરવો મુશ્કેલ બનશે.

– ઉપરાષ્ટ્રપતિને હટાવવાના શું હોય છે નિયમો
ઉપરાષ્ટ્રપતિને ભારતના ઉપરાષ્ટ્રપતિના પદ પરથી હટાવવામાં આવે તો જ તેને રાજ્યસભાના અધ્યક્ષ પદ પરથી હટાવી શકાય છે.ઉપરાષ્ટ્રપતિની નિમણૂક અને પદ પરથી હટાવવા સંબંધિત નિયમો ભારતીય બંધારણના અનુચ્છેદ 67માં વિગતવાર સમજાવવામાં આવ્યા છે.આ હેઠળ,રાજ્યસભાના તમામ તત્કાલીન સભ્યોની બહુમતી દ્વારા પસાર કરાયેલા અને લોકસભા દ્વારા સંમત થયેલા ઠરાવ દ્વારા ઉપરાષ્ટ્રપતિને તેમના પદ પરથી દૂર કરી શકાય છે.જો કે દરખાસ્ત રજૂ કરવા અંગે 14 દિવસ અગાઉ નોટિસ આપવાની રહેશે.

– કેટલાક અન્ય નિયમો પણ જરૂરી

– ઉપરાષ્ટ્રપતિને પદ પરથી હટાવવાનો પ્રસ્તાવ ફક્ત રાજ્યસભામાં જ રજૂ કરી શકાય લોકસભામાં નહીં

-14 દિવસની નોટિસ આપ્યા પછી જ દરખાસ્ત રજૂ કરી શકાશે

– દરખાસ્ત રાજ્યસભામાં ‘અસરકારક બહુમતી’થી પસાર થાય સાથે જ  લોકસભામાં  ‘સરળ બહુમતી’જરૂરી

–  પ્રસ્તાવ વિચારણા હેઠળ હોય ત્યારે સ્પીકર ગૃહની અધ્યક્ષતા કરી શકતા નથી

– શુ કહે છે કલમ 67(B) ?
બંધારણની કલમ 67(B) અનુસાર ઉપરાષ્ટ્રપતિને રાજ્યસભાના તમામ સભ્યોની બહુમતી દ્વારા અને લોકસભાની સંમતિથી પસાર કરાયેલા ઠરાવ દ્વારા તેમના પદ પરથી હટાવી શકાય છે,પરંતુ એવું કોઈ નથી.ઓછામાં ઓછા 14 દિવસની નોટિસ આપવામાં ન આવે ત્યાં સુધી રજૂ કરવામાં આવશે નહીં.એટલું જ નહીં આ નોટિસમાં એવો પણ ઉલ્લેખ કરવો પડશે કે આવી દરખાસ્ત લાવવાનો કોઈ ઈરાદો છે.

– હંગામાને લઈ ફરી બંને ગૃહની કાર્યવાહી સ્થગિત
કાર્યવાહી શરૂ થયાની 6 મિનિટમાં જ લોકસભા અધ્યક્ષ ઓમ બિરલાએ ગૃહની કાર્યવાહી બપોરે 12 વાગ્યા સુધી સ્થગિત કરવી પડી હતી. એ જ રીતે અધ્યક્ષ જગદીપ ધનખરે પણ રાજ્યસભાની કાર્યવાહી બપોરે 12 વાગ્યા સુધી સ્થગિત કરી દીધી.
બપોરે 12 વાગ્યે ગૃહની કાર્યવાહી શરૂ થયા બાદ તરત જ રાજ્યસભા અને લોકસભા બંને ગૃહોમાં ફરીથી હોબાળો અને નારાબાજી શરૂ થઈ ગઈ. જેના કારણે હંગામા વચ્ચે બંને ગૃહની કાર્યવાહી આજે દિવસભર માટે સ્થગિત કરવામાં આવી હતી. ગૃહની કાર્યવાહી હવે બુધવાર, 11 ડિસેમ્બરે ફરી શરૂ થશે.