હેડલાઈન :

• આજે 31 જાન્યુઆરીથી સંસદનું બજેટ સત્ર શરુ થશે
• સંસદમાં 1લી ફેબ્રુઆરીએ રજૂ થશે બજેટ-2025-26
• નાણામંત્રી નિર્મલા સિતારમણ રજૂ કરશે બજેટ
• બજેટ પહેલા આજે સંસદમાં રજૂ થશે આર્થિક સર્વેક્ષણ
• નાણામંત્રી નિર્મલા સિતારણ રજૂ કરશે દેશનું આર્થિક સર્વેક્ષણ
• આર્થિક સર્વે એટલે સરકારના પ્રદર્શન અંગેનું પ્રમાણપત્ર
• આર્થિક સર્વેક્ષણ સરકારે રજૂ કરાયેલ મહત્વપૂર્ણ દસ્તાવેજ

આજથી સંસદમાં બજેટસત્રનો પ્રારંભ થઈ રહ્યો છે.જેમાં રાષ્ટ્રપતિ દ્રૌપદી મુર્મુના અભિભાષણ બાદ બંને ગૃહોની સંયુક્ત બેઠક મળશે જેમાં નાણામંત્રી નિર્મલા સિતારમણ દેશનું આર્થિક સર્વેક્ષણ રજૂ કરશે.

31 જાન્યુઆરીના રોજ સંસદમાં આર્થિક સર્વેક્ષણ 2025 રજૂ કરવામાં આવશે.આ અહેવાલ ભારતના અર્થતંત્રનું વ્યાપક વિશ્લેષણ પ્રદાન કરશે અને આર્થિક નીતિઓ,વિકાસ દર,કૃષિ,ઉદ્યોગ અને સેવા ક્ષેત્ર જેવા મુખ્ય ક્ષેત્રોની સ્થિતિ પર પ્રકાશ પાડશે.આ સર્વે મુખ્ય આર્થિક સલાહકાર વી.અનંત નાગેશ્વરનના દેખરેખ હેઠળ તૈયાર કરવામાં આવ્યો છે,જે કેન્દ્રીય નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણ દ્વારા સંસદમાં રજૂ કરવામાં આવશે.

સરકાર 1 ફેબ્રુઆરી 2025 ના રોજ નાણાકીય વર્ષ 2025-26 માટે સામાન્ય બજેટ રજૂ કરવા જઈ રહી છે. પરંતુ આના પહેલા જ દેશમાં આર્થિક સર્વેક્ષણ બહાર પાડવામાં આવે છે, જે દેશની અર્થવ્યવસ્થાની સ્થિતિ જણાવે છે. આખરે આ દસ્તાવેજ શું છે?
સરકાર સામાન્ય રીતે આગામી નાણાકીય વર્ષમાં કરવાના કામ અને યોજનાઓ પરના ખર્ચની વિગતો આપે છે.પરંતુ બજેટ પહેલાં,સરકાર સંસદમાં બીજો દસ્તાવેજ રજૂ કરે છે.તેનું નામ આર્થિક સર્વે છે,હિન્દીમાં તેને આર્થિક સમીક્ષા અથવા આર્થિક સર્વે પણ કહેવામાં આવે છે.છેવટે,બજેટ પહેલાં આ દસ્તાવેજ આટલો મહત્વપૂર્ણ કેમ છે?
આર્થિક સર્વે ખરેખર સરકારનું પ્રદર્શન પ્રમાણપત્ર છે,જે જણાવે છે કે સરકારના પાછલા બજેટનો દેશના અર્થતંત્ર પર શું પ્રભાવ પડ્યો છે? પરંતુ વાત અહીં પૂરી થતી નથી,તે સરકારના પ્રદર્શન અહેવાલ ઉપરાંત, દેશના અર્થતંત્રનો પ્રદર્શન અહેવાલ પણ છે.

– શું છે આર્થિક સર્વે ?
આર્થિક સર્વેક્ષણ દેશની વર્તમાન આર્થિક સ્થિતિ વિશે વિગતવાર માહિતી પ્રદાન કરે છે.એટલું જ નહીં,તે અર્થતંત્રના 3 મુખ્ય ક્ષેત્રો,પ્રાથમિક કૃષિ અને અન્ય સંલગ્ન વ્યવસાયો,ગૌણ ઉત્પાદન અને સેવા ક્ષેત્ર આઇટી અને લોજિસ્ટિક્સ વગેરેની સ્થિતિ વિશે પણ માહિતી આપે છે.તે જણાવે છે કે દેશમાં કયું ક્ષેત્ર કઈ દિશામાં આગળ વધી રહ્યું છે,ભૂતકાળમાં તેમાં શું વલણ રહ્યું છે અને આગામી સમયમાં કેવા પ્રકારનો વલણ ઉભરી આવવાની સંભાવના છે.

આ રીતે આર્થિક સર્વેક્ષણ એ સરકાર દ્વારા રજૂ કરાયેલ એક મહત્વપૂર્ણ દસ્તાવેજ છે,જે દેશની આર્થિક સ્થિતિ અને નાણાકીય પ્રગતિનું મૂલ્યાંકન કરે છે.આ અહેવાલ પાછલા નાણાકીય વર્ષના પ્રદર્શનનો હિસાબ આપે છે અને આગામી વર્ષો માટે સંભાવનાઓ અને નીતિ દિશાની ઝાંખી આપે છે.આ અહેવાલ નાણા મંત્રાલય હેઠળ તૈયાર કરવામાં આવ્યો છે અને તે આર્થિક સુધારાઓ,સરકારી યોજનાઓ,ઔદ્યોગિક વિકાસ,વેપાર નીતિ અને વૈશ્વિક આર્થિક પરિદ્રશ્યનું વિશ્લેષણ કરે છે.

– આર્થિક સર્વેક્ષણનું મહત્વ
વિકાસ સમીક્ષા : દેશના અર્થતંત્રના પ્રદર્શન અને વિકાસ દરનું મૂલ્યાંકન
પડકારોની ઓળખ : ફુગાવો,બેરોજગારી,રાજકોષીય ખાધ જેવા આર્થિક પડકારો પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવું
ભવિષ્યની નીતિઓ : બજેટ પહેલાં સરકારના આર્થિક કાર્યસૂચિ અને પ્રાથમિકતાઓનો સંકેત
વિવિધ ક્ષેત્રોની સ્થિતિ : કૃષિ,ઉત્પાદન,સેવા ક્ષેત્ર અને વેપારમાં વલણોનું વિશ્લેષણ
બે ભાગમાં રજૂ થયેલ છે
2015 થી આર્થિક સર્વેક્ષણ બે ભાગમાં રજૂ થવાનું શરૂ થયું
ભાગ-1 : બજેટ સમક્ષ રજૂ કરાયેલ,જેમાં અર્થતંત્રની વર્તમાન સ્થિતિ,સરકારી નાણાકીય સ્થિતિ અને મુખ્ય આર્થિક વલણો વિશે માહિતી શામેલ છે.

SORCE : પંજાબ કેસરી