Points :

• ગુજરાતમાંથી દેશના સહકારી વિકાસ માટે એક મહત્વપૂર્ણ પહેલની શરૂઆત
• ગુજરાતના આણંદમાં ભારતની પ્રથમ સહકારી યુનિવર્સિટીની સ્થાપના થશે.
• સહકારી શિક્ષણમાં 20 લાખથી વધુ વ્યાવસાયિકોને તાલીમ આપવામાં આવશે
• યુનિવર્સિટી 200 સંસ્થાઓને જોડશે, ગ્રામીણ અને પ્રાદેશિક વિકાસ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરશે
• દર વર્ષે 8 લાખ લોકોને ડિગ્રી, ડિપ્લોમા અને PHD અભ્યાસક્રમો આપશે
• 26 માર્ચના રોજ લોકસભામાં પાસ થયું હતું ત્રિભુવન સહકારી યુનિવર્સિટી બિલ
• સહકારી યુનિવર્સિટીમાં 1 વર્ષમાં કુલ 6 નવા કોર્સ શરૂ કરવાનું આયોજન છે

ગુજરાતમાંથી દેશના સહકારી વિકાસ માટે એક મહત્વપૂર્ણ પહેલની શરૂઆત

આણંદ જિલ્લામાં દેશની પ્રથમ સહકારી યુનિવર્સિટીની સ્થાપના થવાની છે. જે ભારતના સહકારી ક્ષેત્ર માટે ઐતિહાસિક પગલું માનવામાં આવી રહ્યું છે. આણંદના પ્રસિદ્ધ IRMA કેમ્પસ ખાતે ત્રિભુવન સહકારી યુનિવર્સિટીના ભૂમિપૂજન કાર્યક્રમનું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું.

દેશના ગૃહ અને સહકારિતા મંત્રી અમિત શાહના હસ્તે દેશની પ્રથમ સહકારી યુનિવર્સિટીનું ભૂમિપૂજન કરવામાં આવ્યું , આમ ગુજરાતમાંથી દેશના સહકારી વિકાસ માટે એક મહત્વપૂર્ણ પહેલની શરૂઆત થઈ છે. ભૂમિપૂજન બાદ અમિત શાહે જનસભાને સંબોધી હતી અને સહકાર ક્ષેત્રના મજબૂત ભવિષ્ય માટે મહત્વની જાહેરાતો કરી હતી. તેમણે જણાવ્યું કે, સહકારી તંત્ર ગ્રામ્ય વિકાસ અને સામુદાયિક સમૃદ્ધિ માટે અનિવાર્ય છે અને ભારત સહકારના માધ્યમથી વિકાસના નવા મૌડલ ઉભા કરશે.

ત્રિભુવન સહકારી યુનિવર્સિટી શું છે અને કેવી રીતે તેનો લાભ મળશે?

ભારતમાં સહકારી ક્ષેત્રને નવી ઊંચાઈઓ પર લઈ જવા માટે, સરકારે ત્રિભુવન સહકારી યુનિવર્સિટીની સ્થાપના કરવાનો નિર્ણય લીધો છે. સંસદે ત્રિભુવન સહકારી યુનિવર્સિટી બિલ 2025 ને મંજૂરી આપી છે, જેનાથી તે દેશની પ્રથમ સહકારી યુનિવર્સિટી બની છે. આ યુનિવર્સિટીનો ઉદ્દેશ્ય સહકારી ક્ષેત્રને મજબૂત બનાવવાનો અને લોકોને તેની સાથે જોડીને આર્થિક વિકાસને વેગ આપવાનો છે.આ યુનિવર્સિટીની સ્થાપના લોકોને આધુનિક શિક્ષણ, તાલીમ અને સંશોધનની તકો પૂરી પાડવા માટે કરવામાં આવી હતી. અહીં વિદ્યાર્થીઓને સહકારી સંસ્થાઓનું સંચાલન, નાણાકીય સેવાઓ, માર્કેટિંગ, કૃષિ વેપાર, ડેરી વ્યવસ્થાપન, ગ્રામીણ બેંકિંગ અને માઇક્રોફાઇનાન્સ જેવા વિષયોનો અભ્યાસ કરવાની તક મળશે.

આ યુનિવર્સિટીથી શું ફાયદો થશે?

આ યુનિવર્સિટી ગામડાઓમાં સહકારી મંડળીઓ અને નાના ઉદ્યોગોને પ્રોત્સાહન અપાશે , આનાથી ગામડાઓમાં રોજગારીની તકો વધશે અને લોકો આત્મનિર્ભર બની શકશે. ખાસ કરીને કૃષિ અને ડેરી ઉદ્યોગ સાથે સંકળાયેલા ખેડૂતો અને વેપારીઓને આનો સીધો લાભ મળશે.જેઓ ભારતમાં સહકારી ચળવળના પ્રણેતાઓમાંના એક હતા અને અમૂલની સ્થાપનામાં મુખ્ય ભૂમિકા ભજવી હતી.

સહકારી સંસ્થાઓ માટે કાર્યક્ષમ નેતૃત્વ

યુનિવર્સિટીમાં અભ્યાસ કરતા વિદ્યાર્થીઓને સહકારી સંસ્થાઓને વધુ સારી રીતે ચલાવવા માટે તાલીમ આપવામાં આવશે. સહકારી બેંકો, કૃષિ વ્યવસાયો, ડેરી ફાર્મ, છૂટક વ્યવસાયો અને અન્ય સહકારી સંસ્થાઓને આમાંથી કુશળ અને પ્રશિક્ષિત લોકો મળશે, જેનાથી આ સંસ્થાઓ વધુ અસરકારક બનશે.

સ્વરોજગાર અને નોકરીની તકો

આ યુનિવર્સિટી નવી ટેકનિક અને તાલીમ દ્વારા વિદ્યાર્થીઓને સ્વરોજગાર માટે પ્રેરણા આપશે. સહકારી ક્ષેત્રમાં નવા સ્ટાર્ટઅપ્સ અને ઉદ્યોગ સાહસિકતાને પ્રોત્સાહન આપવામાં આવશે. આ ઉપરાંત, તાલીમ પામેલા વિદ્યાર્થીઓ સહકારી સંસ્થાઓ, સરકારી સંસ્થાઓ અને ખાનગી કંપનીઓમાં પણ સારી નોકરીની તકો મેળવી શકશે.

આધુનિક ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ

ત્રિભુવન સહકારી યુનિવર્સિટી વિદ્યાર્થીઓને ડિજિટલ અને આધુનિક ટેકનોલોજી દ્વારા સહકારી ક્ષેત્રને મજબૂત બનાવવા માટે તાલીમ આપશે. આનાથી નાના ખેડૂતો, વેપારીઓ અને ઉદ્યોગસાહસિકો નવી ટેકનોલોજીનો લાભ લઈને તેમના વ્યવસાયનો વિસ્તાર કરી શકશે.

સહકારી ક્ષેત્રની નવી ઓળખ

ભારતમાં સહકારી ક્ષેત્રનું યોગદાન ખૂબ મોટું છે. આ યુનિવર્સિટી સહકારી સંસ્થાઓ સાથે સંકળાયેલા લોકોને વધુ સારું શિક્ષણ અને તાલીમ આપશે અને તેમને નવી નીતિઓ, યોજનાઓ અને તકો વિશે જાગૃત કરશે. આ સહકારી ચળવળને એક નવી દિશા અને ઓળખ આપશે.

સંશોધન અને નવીનતાને પ્રોત્સાહન આપવું

આ યુનિવર્સિટીમાં સહકારી ક્ષેત્ર સંબંધિત સંશોધન અને નવીનતાને પ્રોત્સાહન આપવામાં આવશે. આનાથી સહકારી સંસ્થાઓને નવી વ્યૂહરચનાઓ અપનાવવામાં મદદ મળશે, જેનાથી તેમની કાર્યક્ષમતા અને ઉત્પાદકતામાં વધારો થશે. આ યુનિવર્સિટી માત્ર એક શૈક્ષણિક સંસ્થા જ નહીં પરંતુ ભારતના સહકારી ચળવળને નવી દિશા આપતું કેન્દ્ર પણ બનશે.

26 માર્ચના રોજ લોકસભામાં પાસ થયું હતું ત્રિભુવન સહકારી યુનિવર્સિટી બિલ

દેશની પ્રથમ સહકારી યુનિવર્સિટીની સ્થાપના માટેના બિલને સંસદે 26 માર્ચના મંજૂરી આપી હતી ,રાજ્યસભા પણ બહુમતથી ત્રિભુવન સહકારી યુનિવર્સિટીની સ્થાપના માટેના બિલને પસાર કરાયું હતું , અને આ સહકારી યુનિવર્સિટીનું નામ ત્રિભુવનદાસ પટેલના નામ પરથી રાખવામાં આવ્યું હતું. આ સહકારી ક્ષેત્ર માટે પ્રથમ યુનિવર્સિટી હશે અને કુશળ વ્યાવસાયિકોની જરૂરિયાત અને ક્ષેત્રમાં કામ કરતા કાર્યબળની ક્ષમતા નિર્માણને પૂર્ણ કરશે.

આ દેશની પ્રથમ યુનિવર્સિટી છે જે સહકારી ક્ષેત્રો માટે સમર્પિત છે.

આઝાદીના 75 વર્ષ પછી, આ દેશની પ્રથમ યુનિવર્સિટી હશે જે સહકારી ક્ષેત્રોને સમર્પિત હશે, જ્યાં દર વર્ષે આઠ લાખથી વધુ યુવાનો માટે ડિગ્રી, ડિપ્લોમા અને પીએ અભ્યાસક્રમો ચલાવવામાં આવશે અને 1 વર્ષમાં કુલ 6 નવા કોર્સ શરૂ કરવાનું આયોજન છે.
સહકારીમંત્રી અમિતશાહે કહ્યું કે દેશભરમાં હજારો સહકારી સંસ્થાઓ છે, જ્યાં નિમણૂકો માટે કોઈ નિશ્ચિત ધોરણ નથી. PACSમાં સચિવનું પદ હોય કે ખાંડ મિલો અને સહકારી બેંકોમાં નિમણૂકોનો મામલો હોય, બધી નિમણૂકો કોઈપણ માન્ય ડિગ્રી વિના કરવામાં આવે છે. સહકારી મંડળીઓમાં, પ્રભાવશાળી લોકો ફક્ત પોતાના લોકોને જ નોકરી આપે છે કારણ કે અત્યાર સુધી સહકારી ક્ષેત્રમાં કોઈ માન્ય ડિગ્રી નથી, પરંતુ હવે આવું નહીં થાય.

સહકારી ક્ષેત્ર માટે ડિગ્રી, ડિપ્લોમા અને પીએચડી અભ્યાસક્રમો બનાવવામાં આવી રહ્યા છે. તેની જરૂરિયાતને સમજીને, સરકારે યુનિવર્સિટીની સ્થાપના પહેલાં જ સહકારી સંસ્થાઓ માટે નવા અભ્યાસક્રમોનું આયોજન કરવાનું શરૂ કરી દીધું છે. યુનિવર્સિટી બન્યા પછી, ફક્ત પ્રમાણભૂત ડિગ્રી ધારકોને જ નોકરી મળશે. આનાથી ગરીબ બાળકોને ફાયદો થશે.

સહકારી સંસ્કૃતિનો વિકાસ થશે: અમિત શાહ

સહકારી યુનિવર્સિટી દ્વારા દેશમાં સહકારી સંસ્કૃતિ અને પ્રવૃત્તિઓનો વિકાસ થશે. નવીનતાને પ્રોત્સાહન આપવામાં આવશે. દેશને નવી ટેકનોલોજીનો લાભ મળશે. જમીન પર એક મજબૂત સહકારી બ્લુપ્રિન્ટ તૈયાર કરવામાં આવશે. ગ્રામીણ અર્થતંત્રને વેગ મળશે.

દર વર્ષે 8 લાખ લોકોને ડિગ્રી, ડિપ્લોમા અને PHD અભ્યાસક્રમો આપશે

અમૂલના સ્થાપક ત્રિભુવન પટેલના નામ પરથી આણંદમાં આવેલી આ યુનિવર્સિટી પાસે સહકારી તાલીમ સંસ્થાઓ માટે રાષ્ટ્રવ્યાપી અધિકારક્ષેત્ર હશે. જે દર વર્ષે 8 લાખ લોકોને પ્રમાણિત કરવા માટે ડિગ્રી, ડિપ્લોમા અને PHD અભ્યાસક્રમો આપશે. આ યુનિવર્સિટી સહકારી વ્યવસ્થાપન, નાણાં, કાયદો અને ગ્રામીણ વિકાસ જેવા ક્ષેત્રોમાં વિશેષ શિક્ષણ, તાલીમ અને સંશોધનની તકો પૂરી પાડશે અને પાયાના સ્તરે સહકારી સંસ્થાઓને મજબૂત બનાવશે.

‘યુનિવર્સિટીમાં અનેક નવા પ્રકારના કોર્સ શરૂ થશે’

અમિત શાહે દેશની સૌ પ્રથમ સહકાર યુનિવર્સિટીના શિલાન્યાસ કરવાની સાથે જાહેરાત કરી કે આ યુનિવર્સિટીમાં અનેક નવા પ્રકારના કોર્સ શરૂ થશે. 1 વર્ષમાં કુલ 6 નવા કોર્સ શરૂ કરવાનું આયોજન છે. આ યુનિવર્સિટીમાંથી પાસ થનાર વિદ્યાર્થીને નોકરી મળશે તેવુ પણ તેમણે જણાવ્યુ હતુ.

રોજગાર અને આર્થિક સશક્તિકરણમાં વધારો

યુનિવર્સિટીનું ઉદ્ઘાટન કેન્દ્ર સરકારના સહકારી-સંચાલિત આર્થિક વિકાસને સરળ બનાવવાના વિશાળ વિઝન સાથે સુમેળમાં છે, જે સહકાર મંત્રાલય હેઠળ કલ્પના કરવામાં આવ્યું હતું, જે જુલાઈ 2021 માં “સહકાર સે સમૃદ્ધિ” (સહકાર દ્વારા સમૃદ્ધિ) ના સૂત્રને પ્રાપ્ત કરવા માટે સ્થાપિત કરવામાં આવ્યું હતું.

શાહે જાહેરાત કરી કે સરકારે 2 લાખ નવા PACS ની સ્થાપના કરવાનું નક્કી કર્યું છે, જેમાં 2025 ના અંત સુધીમાં 60,000 PACS વિકસાવવાની યોજના છે. આવા PACS એકલા 17 લાખ લોકોને રોજગારની તકો પૂરી પાડશે, ઉપરાંત ગ્રામીણ ધિરાણ ઉપલબ્ધતા અને નાણાકીય શક્તિમાં સુધારો કરશે.ત્રિભુવન સહકારી યુનિવર્સિટી આ PACS, જિલ્લા ડેરી સહકારી સંસ્થાઓ, સહકારી બેંકો અને સહકારી વીમા અને પરિવહન સેવાઓ જેવા અન્ય આગામી ક્ષેત્રો માટે કુશળ માનવશક્તિ વિકસાવવામાં મુખ્ય ભૂમિકા ભજવશે.

આ યુનિવર્સિટી સહકારી સંસ્થાઓમાં નીતિ નિર્માણ, ડેટા વિશ્લેષણ અને દેશમાં સહકારી સંસ્થાઓના વિકાસ માટે 5 વર્ષ, 10 વર્ષ અને 25 વર્ષની વ્યૂહરચના તૈયાર કરવા પર કામ કરશે. તેમણે કહ્યું કે આ યુનિવર્સિટી સાથે સંશોધન પણ જોડાયેલું છે. આ યુનિવર્સિટી માત્ર સહકારી કર્મચારીઓ જ તૈયાર કરશે નહીં પરંતુ ભવિષ્યમાં સહકારી ક્ષેત્રનું નેતૃત્વ કરનારા ત્રિભુવન દાસજી જેવા સમર્પિત સહકારી નેતાઓ પણ ઉત્પન્ન કરશે. CBSE એ ધોરણ 9 થી 12 ના અભ્યાસક્રમમાં સહકારનો વિષય ઉમેર્યો છે. ગુજરાત સરકારે પણ પોતાના અભ્યાસક્રમમાં સહકારનો વિષય ઉમેરવો જોઈએ જેથી સામાન્ય લોકો સહકાર વિશે જાણી શકે.

‘વસુધૈવ કુટુમ્બકમ’ અને ‘સર્વે ભવન્તુ સુખિનહ’ આપણા દેશના મૂળ વિચાર અને સંસ્કૃતિનો પાયો છે : અમિત શાહ

‘વસુધૈવ કુટુમ્બકમ’ અને ‘સર્વે ભવન્તુ સુખિનહ’ આપણા દેશના મૂળ વિચાર અને સંસ્કૃતિનો પાયો છે અને તેમાંથી સહકારની ભાવના ઉભરી આવી છે. આ સંસ્કૃતિ, આર્થિક કલ્યાણ, માનવ કલ્યાણ, પ્રાણી કલ્યાણ અને પર્યાવરણને સમૃદ્ધ બનાવવા ઉપરાંત, હવે ગરીબ કલ્યાણના ક્ષેત્રમાં પણ યોગદાન આપી રહી છે. તેમણે કહ્યું કે આ સહકારી યુનિવર્સિટી 30 કરોડ સભ્યો ધરાવતી સહકારી ચળવળમાં શિક્ષણ, તાલીમ અને નવીનતાના શૂન્યાવકાશને ભરશે.

આ યુનિવર્સિટી દેશભરની સહકારી સંસ્થાઓના તાલીમ માટે એક સમાન અભ્યાસક્રમ તૈયાર કરીને નીતિઓ ઘડશે, નવીનતાને પ્રોત્સાહન આપશે, સંશોધનનો પાયો નાખશે, તાલીમ પૂરી પાડશે અને સહકારને પ્રોત્સાહન આપવા માટે કાર્ય કરશે. આ યુનિવર્સિટી પ્રતિભાઓને એક પ્લેટફોર્મ પૂરું પાડશે અને અહીંથી સહકારની નીતિ બનાવવામાં આવશે, જે દરેકને માર્ગદર્શન આપશે. તેમણે કહ્યું કે આ યુનિવર્સિટી 2 લાખ નવા અને 85 હજાર જૂના પીએસી દ્વારા તમામ યોજનાઓના અમલીકરણનું કામ પણ કરશે.આ યુનિવર્સિટી આપણા સહકારી ચળવળમાં જે શૂન્યાવકાશ હતો તેને ભરી દેશે, જેના કારણે હવે સહકારી ચળવળ ખીલશે, વિકાસ કરશે અને આગળ વધશે અને ભારત સમગ્ર વિશ્વમાં સહકારનો ગઢ બનશે.

સેન્ટ્રલ સેન્ટર ફોર કોઓપરેટિવ એજ્યુકેશન, રિસર્ચ અને વર્કફોર્સ ડેવલપમેન્ટ

સરદાર વલ્લભભાઈ પટેલની 150 મી જન્મજયંતિ નિમિત્તે સ્થાપના દિવસ સમારોહ યોજાયો હતો અને તેને સરદાર પટેલના માર્ગદર્શન હેઠળ 1940ના દાયકામાં ખેડાથી શરૂ થયેલી સહકારી ક્ષેત્રની લાંબી યાત્રામાં એક પગલું આગળ વધવા તરીકે જોવામાં આવતું હતું.

યુનિવર્સિટી આગામી પાંચ વર્ષમાં 20 લાખથી વધુ સહકારી વ્યાવસાયિકોને તાલીમ આપવાની યોજના ધરાવે છે, જેમાં ડેરી, મત્સ્યઉદ્યોગ, કૃષિ ધિરાણ અને ગ્રામીણ વિસ્તારોના વિદ્યાર્થીઓનો સમાવેશ થશે.સહકારી મોડેલો માટે વિશિષ્ટ નવીનતા અને નીતિ અભ્યાસને પ્રોત્સાહન આપવા માટે એક સમર્પિત સંશોધન અને વિકાસ પરિષદની પણ સ્થાપના કરવામાં આવશે.ચાર વર્ષમાં 200 થી વધુ હાલની સહકારી સંસ્થાઓને યુનિવર્સિટીના શૈક્ષણિક માળખામાં સમાવિષ્ટ કરવાની અપેક્ષા છે.

આંતરરાષ્ટ્રીય સહકારી વર્ષ 2025

ભારતની પ્રથમ રાષ્ટ્રીય સહકારી યુનિવર્સિટીના ઉદ્ઘાટનનું મહત્વ વધુ વધી ગયું છે કારણ કે સંયુક્ત રાષ્ટ્ર મહાસભાએ 2025 ને આંતરરાષ્ટ્રીય સહકારી વર્ષ તરીકે જાહેર કર્યું છે, અને તેની થીમ “સહકારીઓ એક સારી દુનિયાનું નિર્માણ કરે છે” “સંકલન માત્ર આર્થિક સુખાકારી જ નહીં પરંતુ માનવ સુખાકારી, પ્રાણીઓની સુખાકારી અને પર્યાવરણના સંરક્ષણની પણ ખાતરી આપે છે. તે ગરીબો અને હાંસિયામાં ધકેલાઈ ગયેલા લોકોને ન્યાયી અને સમાન સમાજ તરફ લઈ જાય છે,”

વૈશ્વિક સહકારી પાવરહાઉસ તરીકે ભારત માટેનો રોડમેપ

30 કરોડથી વધુ સભ્યો, 40 લાખ સહકારી કર્મચારીઓ અને 80 લાખ બોર્ડ સભ્યો સાથે, ભારતીય સહકારી ક્ષેત્ર પહેલેથી જ વિશ્વમાં સૌથી મોટું છે. જો કે, વ્યાવસાયિકકરણ, ઔપચારિકીકરણ અને આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે સ્પર્ધાત્મક બનવાની તેની સંભાવના વિશાળ છે.ત્રિભુવન સહકારી યુનિવર્સિટી આ પરિવર્તનને આગળ ધપાવશે, ફક્ત કુશળ માનવશક્તિ જ નહીં પરંતુ નવીનતા, સંશોધન અને વ્યૂહાત્મક વિચારસરણી પણ બનાવશે જેથી ભારત વૈશ્વિક સહકારી નેતા બની શકે.ચાલો આપણે ભારતના સહકારી ચળવળને માત્ર રાષ્ટ્રીય સફળતા જ નહીં પરંતુ સમગ્ર વિશ્વ માટે પ્રેરણારૂપ બનાવવા માટે સહકાર આપીએ.