મંગળવારે મહારાષ્ટ્ર વિધાનસભાના વિશેષ સત્રમાં મરાઠા આરક્ષણ બિલ (બિલ) સર્વસંમતિથી પસાર કરવામાં આવ્યું હતું. આજે સવારે રાજ્ય કેબિનેટ દ્વારા મરાઠા આરક્ષણના ડ્રાફ્ટને મંજૂરી આપવામાં આવી હતી. આ પછી મુખ્યમંત્રી એકનાથ શિંદેએ આ બિલને નીચલા ગૃહમાં રજૂ કર્યું. જ્યાં થોડી જ વારમાં મરાઠા આરક્ષણ બિલ સર્વસંમતિથી મંજૂર કરવામાં આવ્યું.
મરાઠા આરક્ષણ બિલને સર્વસંમતિથી ધ્વનિ મતથી પસાર કરવામાં આવ્યું છે. આ અવસર પર મુખ્યમંત્રી એકનાથ શિંદેએ મરાઠા આરક્ષણને લઈને સરકારનો પક્ષ રજૂ કર્યો. તે જ સમયે, મહારાષ્ટ્ર વિધાનસભામાં વિપક્ષના નેતા વિજય વડેટ્ટીવારે કહ્યું કે વિપક્ષી દળોનો પણ એ જ મત છે કે મરાઠા સમુદાયને અનામત આપવી જોઈએ.
મરાઠાઓને 10 ટકા અનામત
આ બિલનો ઉદ્દેશ્ય 50 ટકાની અનામત મર્યાદાથી ઉપર જઈને મરાઠાઓને 10 ટકા સ્વતંત્ર આરક્ષણ આપવાનો છે. મુખ્યમંત્રી હવે આ બિલને વિધાન પરિષદમાં મંજૂરી માટે રજૂ કરશે, ત્યારબાદ તે કાયદો બની જશે. આ બિલ રાજ્ય પછાત વર્ગ આયોગ દ્વારા આપવામાં આવેલા અહેવાલ પર આધારિત છે. રિપોર્ટમાં મરાઠા સમુદાયને દસ ટકા અનામત આપવાની ભલામણ કરવામાં આવી છે.
વિપક્ષે સીએમ શિંદેની વાત માની લીધી
વિનંતી કરતી વખતે મુખ્યમંત્રી એકનાથ શિંદેએ કહ્યું કે, મરાઠા આરક્ષણ માટે લેવાયેલો નિર્ણય ઐતિહાસિક, સાહસિક અને સ્થાયી છે. તેથી તમામ સભ્યોએ આ બિલ સર્વસંમતિથી પસાર કરાવવામાં સહકાર આપવો જોઈએ. મુખ્યમંત્રીની આ વિનંતીને તમામ રાજકીય પક્ષોએ ટેકો આપ્યો હતો. વિપક્ષી નેતાએ કહ્યું કે મરાઠા સમુદાયને અનામત આપવાની વિરુદ્ધમાં હોવાનું કોઈ કારણ નથી. અમે આ બિલ સર્વસંમતિથી પસાર થવાનું સમર્થન કરીએ છીએ.
મનોજ જરાંગે મરાઠાઓને અલગ અનામત આપવાના શિંદે સરકારના નિર્ણયને નકારી કાઢ્યો છે અને આંદોલનની ચેતવણી આપી છે. તેથી, રાજ્ય સરકાર મરાઠા આરક્ષણને લઈને સંકટનો સામનો કરી રહી છે.
શું છે રિપોર્ટમાં?
મહારાષ્ટ્ર સ્ટેટ બેકવર્ડ કમિશનના ચીફ જસ્ટિસ શુકરેએ થોડા દિવસો પહેલા રાજ્ય સરકારને આ રિપોર્ટ સોંપ્યો હતો. આયોગનો સર્વે રિપોર્ટ મરાઠા સમુદાયની સામાજિક અને આર્થિક સ્થિતિ વિશે છે.
પછાત વર્ગ આયોગના રિપોર્ટમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે મરાઠા સમુદાય પછાત છે. હાલમાં, રાજ્યમાં પ્રવર્તમાન આરક્ષણોના લગભગ 52 ટકામાં મોટી સંખ્યામાં જાતિઓ અને જૂથોનો સમાવેશ થાય છે. રાજ્યની મોટી વસ્તી પહેલાથી જ અનામત શ્રેણીનો ભાગ છે. રાજ્યમાં 28 ટકા મરાઠા સમુદાયને અન્ય પછાત વર્ગમાં સામેલ કરવો યોગ્ય નથી.
આ છે મનોજ જરાંગેની માંગ?
મરાઠા આંદોલનનું નેતૃત્વ કરનાર મનોજ જરાંગે કહ્યું કે સરકારે મરાઠાઓ સાથે વિશ્વાસઘાત કર્યો છે. જો અમારી માંગણીઓ સ્વીકારવામાં નહીં આવે તો અમે આંદોલન કરીશું. આવતીકાલથી આંદોલનની દિશા નક્કી કરીશું. અમે અલગથી અનામતની માગણી નથી કરી, અમે ફક્ત OBC ક્વોટામાંથી જ અનામત માગીએ છીએ. અમે મરાઠાઓ માટે રાજ્ય સરકારનું સ્વતંત્ર આરક્ષણ સ્વીકારતા નથી, અમે ફક્ત OBC હેઠળ જ આરક્ષણ ઈચ્છીએ છીએ. જો આજે કોઈ ઉકેલ નહીં આવે તો સરકારને પસ્તાવો કરવો પડશે.
એ વાત જાણીતી છે કે મનોજ જરાંગે છેલ્લા એક વર્ષમાં ચાર વખત મરાઠા સમુદાયને ઓબીસી જૂથ હેઠળ અનામતની માંગને લઈને ભૂખ હડતાળ પર ઉતર્યા છે. જરાંગે તમામ મરાઠાઓ માટે કુણબી પ્રમાણપત્રની માંગણી કરી રહી છે. ખેડૂત સમુદાય ‘કુણબી’ ઓબીસી હેઠળ આવે છે. જેથી કરીને રાજ્યમાં તમામ મરાઠાઓને ઓબીસી કેટેગરી હેઠળ આરક્ષણ મળી શકે.
અગાઉ પણ અનામત આપવામાં આવી હતી
જણાવી દઈએ કે 2018માં મહારાષ્ટ્ર સરકારે સામાજિક અને શૈક્ષણિક રીતે પછાત વર્ગો માટે મહારાષ્ટ્ર રાજ્ય આરક્ષણ કાયદો લાગુ કર્યો હતો, જેમાં મરાઠા સમુદાયને શિક્ષણ અને નોકરીઓમાં અનામત આપવાની જોગવાઈ હતી. જોકે, બોમ્બે હાઈકોર્ટે આ વાતને યથાવત રાખી હતી. પરંતુ બાદમાં સુપ્રીમ કોર્ટે મરાઠા આરક્ષણને ગેરબંધારણીય ગણાવીને રદ કર્યું હતું.
